Սերգեյ Եսենին Նամակ Մորից

Ի ՞նչ մտածեմ արդյոք,
Ի ՞նչ հնարեմ հիմա,
Արդյոք ինչի ՞ մասին
Գրեմ էլի...
Մի նամակ է ընկած
Իմ սեղանի վրա,
Որ ուղարկել է ինձ 
Մայրիկն իմ սիրելի:



Ու նա գրում է ինձ.
«Եթե կարող ես դու,
Այս Ծննդյան տոնին
Մեզ տեսության արի,
Ինձ մի նոր շալ գնիր,
Հորդ՝  մի վերարկու ,
Ա՜խ , մեր տանը այնքան
Պակասություն,կարիք:

Ինձ հեչ դուր չի գալիս,
Որ բանաստեղծ ես դու,
Որ ընկեր ես դարձել 
Համբավի հետ այդ վատ,
Լավ կլիներ այնքան,
Այո՛, որ դու մանկութ
Մեր արորի հետքով
Գնայիր հանդ:

Ա՛խ, ես ծեր եմ հիմա,
Ես շատ ու շատ եմ ծեր,
Սակայն եթե մեզ հետ
Դու մնայիր ,անգին,
Մի հարս կունենայի
Հիմա ես տանը մեր
Ու մեղմ կօրորեի
Թոռանս իմ ծնկին:

Զավակներիդ կյանքում
Դու կորցրիր սակայն
Ու քո կնոջը հեշտ
Ուրիշներին տվիր,
Առանց ընտանիքի,
Առանց ընկերության
Ընկար հորձանուտը
Պանդոկների:

Իմ սիրելի որդի,
Ի ՞նչ պատահեց քեզ հետ,
Դու այնքան լավն էիր,
Այնքան խոնարհ  ու հեզ,
Բոլորն ասում էին,
Ասում էին անվերջ,
Թե Եսենինը ծեր
Բախտավոր է այնպես:

Սակայն հույսերը մեր,
Ավա՜ղ, չարդարացան,
Ու դառնություն կա խոր
Մեր հոգու մեջ հիմա,
Եվ զուր էին հորդ
Մտածումները այն,
Որ դու շատ փող առնես
Գրվածքներիդ դիմաց:

Սակայն ինչքան էլ դու
Փող ստանաս,որդիս,
Մեկ է, երբևիցե
Չես ճամփի տուն,
Ու ես գիտեմ հիմա,
Գիտեմ ես քո փորձից՝
Պոետներին կյանքում
Փող չի տրվում...

Շատ տխուր է հիմա,
Մենք ապրում ենք ասես
Խավարի մեջ անծայր
Ու ձի չունենք գոմում,
Բայց թե չգնայիր
Հիմա քո խելքով
Դու նախագահ էիր
Գավգործկոմում:

Մենք կապրեինք այնժամ
Ավելի հեշտ  ու լավ,
Ինքդ էլ չէիր տանջվի
Հոգնությունից սրտի,
Թել կմաներ կինդ,
Դու էլ կամոքեիր
Մեր ծերության օրերն,
Իբրև բարի որդի»:

Ես  նամակն եմ ճմլում
Մի ահավոր ցավով.
Այս ճանապարհը ինձ
Ո ՞ւր  է տանում,
Բայց ողջն, ինչ խորհում եմ,
Ես կպատմեմ հետո,
Ես կպատմեմ հետո 
Պատասխանում:
1924


ПИСЬМО ОТ МАТЕРИ

Чего же мне
Еще теперь придумать,
О чем теперь
Еще мне написать?
Передо мной
На столике угрюмом
Лежит письмо,
Что мне прислала мать.
Она мне пишет:
«Если можешь ты,
То приезжай, голубчик,
К нам на святки.
Купи мне шаль,
Отцу купи порты,
У нас в дому
Большие недостатки.
Мне страх не нравится,
Что ты поэт,
Что ты сдружился

С славою плохою.
Гораздо лучше б
С малых лет
Ходил ты в поле за сохою.
Стара я стала
И совсем плоха,
Но если б дома
Был ты изначала,
То у меня
Была б теперь сноха
И на ноге
Внучонка я качала.
Но ты детей
По свету растерял,
Свою жену
Легко отдал другому,
И без семьи, без дружбы,
Без причал
Ты с головой
Ушел в кабацкий омут.
Любимый сын мой,
Что с тобой?
Ты был так кроток,
Был ты так смиренен.
И говорили все наперебой:
Какой счастливый
Александр Есенин!

В тебе надежды наши
Не сбылись,
И на душе
С того больней и горьше,
Что у отца
Была напрасной мысль,
Чтоб за стихи
Ты денег брал побольше.
Хоть сколько б ты
Ни брал,
Ты не пошлешь их в дом,
И потому так горько
Речи льются,
Что знаю я
На опыте твоем:
Поэтам деньги не даются.
Мне страх не нравится,
Что ты поэт,
Что ты сдружился
С славою плохою.
Гораздо лучше б
С малых лет
Ходил ты в поле за сохою.
Теперь сплошная грусть,
Живем мы, как во тьме.
У нас нет лошади.
Но если б был ты в доме,

То было б все,
И при твоем уме —
Пост председателя
В волисполкоме.
Тогда б жилось смелей,
Никто б нас не тянул,
И ты б не знал
Ненужную усталость.
Я б заставляла
Прясть
Твою жену,
А ты как сын
Покоил нашу старость».
............
Я комкаю письмо,
Я погружаюсь в жуть.
Ужель нет выхода
В моем пути заветном?
Но все, что думаю,
Я после расскажу.
Я расскажу
В письме ответном...

1924


Պատասխան

Իմ սիրելի պառավ,
Ապրիր ինչպես առաջ,
Քնքշորեն եմ զգում
Ես սերն ու հուշը քո,
Բայց դու չես հասկանա,
Թե ինչով եմ տարված,
Այս երկնքի ներքո:

Հիմա ձմեռ է ցուրտ.
Լուսնյակ գիշերներին,
Գիտեմ ,անքուն պառկած
Կմտորես դու լուռ,
Որ ինչ-որ մեկն ահա
Օրորում է ուռին
Ու ներքև թափում
Ձյունը մաքուր:

Թանկագինս,ինչպե ՞ս
Ննջել փոթորկի տակ,
Ծխնելույզում քամին
Հառաչում է այնպես,
Կուզես  պառկել , սակայն
Քո անկողնի տեղակ
Ասես դագաղ է նեղ,
Եվ որ թաղում են քեզ:

Ասես թե բյուր հազար
Տիրացուներ են այդ,
Երգում, սուգ անում
Այդ սատանի քամին,
Ձյունը թափում է վար,
Ու դագաղիդ վրա
Ոչ կնոջդ ես տեսնում,
Ոչ քո բարեկամին:
Ա՜խ,ամենից ավել
Ես գարունն եմ սիրում,
Երբ հորդում է ջուրը՝
Քանդած հուն ու ափեր,
Ուր ամեն մի շյուղի,
Ինչպես նավի համար,
Լայնություն կա այնքան,
Որ չես կարող չափել:

Սակայն գարունը այդ
Բաղձալի ու սիրված
Հեղափոխություն եմ 
Ես անվանում,
Նրա համար եմ լոկ 
Ես տառապում այսպես
Ու նրան եմ միայն 
Սպասում ու ձայնում:

Բայց մոլորակ՜կն այս ցուրտ...
Չի ջերմանում նա դեռ,
Չի ջերմանում անգամ
Լենին-Արեգակով,
Ահա թե ինչու 
Սկսեցի հարբել
Ու գազազել ՝ հիվանդ
Բանաստեղծի հոգով:

Սակայն ժամը կգա,
Իմ հարազատ, անգին,
Կգա ,այո՛ , ժամը
Մեր երազած,
Զուր չէ,որ մենք հիմա
Մաքառում ենք կրկին,
Մեկը հրանոթով,
Մեկը՝ գրիչն առած:

Իսկ դրամի մասին
Դու մոռացիր,անգին,
Ոչ մի բանի մասին
Բնավ միտք մի անի,
Չէ ՞ որ ես ոչ կով եմ,
Ոչ ավանակ, ոչ ձի,
Որ ինչ-որ մեկը գա,
Ինձ մսուրից հանի:

Ես ինքս դուրս կգամ,
Երբ որ հողագնդում
Որոտները թնդան,
Երբ ժամանակը գա,
Ու դառնալով մեր տուն
Քեզ համար շալ կառնեմ,  
Հորս համար կառնեմ 
Այն, ինչ ինքը ցանկա:

Իսկ այժմ հողմ է ցուրտ...
Տիրացուի նման 
Ոռնում ,սուգ անում
Այդ սատանի քամին,
Ձյունը թափում է վար,
Ու դագաղիդ վրա 
Ո՛չ կնոջդ ես տեսնում,
Ո՛չ քո բարեկամին:
1924


Ответ

          Старушка милая,
          Живи, как ты живешь.
          Я нежно чувствую
          Твою любовь и память.
          Но только ты
          Ни капли не поймешь -
          Чем я живу
          И чем я в мире занят.

          Теперь у вас зима.
          И лунными ночами,
          Я знаю, ты
          Помыслишь не одна,
          Как будто кто
          Черемуху качает
          И осыпает
          Снегом у окна.

          Родимая!
          Ну как заснуть в метель?
          В трубе так жалобно
          И так протяжно стонет.
          Захочешь лечь,
          Но видишь не постель,
          А узкий гроб
          И - что тебя хоронят.

          Так будто тысяча
          Гнусавейших дьячков,
          Поет она плакидой -
          Сволочь-вьюга!
          И снег ложится
          Вроде пятачков,
          И нет за гробом
          Ни жены, ни друга!

          Я более всего
          Весну люблю.
          Люблю разлив
          Стремительным потоком,
          Где каждой щепке,
          Словно кораблю,
          Такой простор,
          Что не окинешь оком.

          Но ту весну,
          Которую люблю,
          Я революцией великой
          Называю!
          И лишь о ней
          Страдаю и скорблю,
          Ее одну
          Я жду и призываю!

          Но эта пакость -
          Хладная планета!
          Ее и Солнцем-Лениным
          Пока не растопить!
          Вот потому
          С больной душой поэта
          Пошел скандалить я,
          Озорничать и пить.

          Но время будет,
          Милая, родная!
          Она придет, желанная пора!
          Недаром мы
          Присели у орудий:
          Тот сел у пушки,
          Этот - у пера.

          Забудь про деньги ты,
          Забудь про все.
          Какая гибель?!
          Ты ли это, ты ли?
          Ведь не корова я,
          Не лошадь, не осел,
          Чтобы меня
          Из стойла выводили!

          Я выйду сам,
          Когда настанет срок,
          Когда пальнуть
          Придется по планете,
          И, воротясь,
          Тебе куплю платок,
          Ну, а отцу
          Куплю я штуки эти.

          Пока ж - идет метель,
          И тысячей дьячков
          Поет она плакидой -
          Сволочь-вьюга.
          И снег ложится
          Вроде пятачков,
          И нет за гробом
          Ни жены, ни друга.


          <1924>


թարգմ. Վ. Դավթյան