Սերգեյ Եսենին

Кто я? Что я? Только лишь мечтатель..

Մնաս  բարով,իմ բարեկամ,մնաս բարով,
Թանկագինս ,իմ սրտի մեջ ես դու մնում ,
Կանխատեսված այս բաժանումը շուտով
Մեզ առջևում  նոր հանդիպում է խոստանում :

Մնաս բարով ,իմ բարեկամ ,անխոս , անձեռք,
Դու մի թախծիր ,վիշտ մի բարդիր քո հոնքերին,
Այս աշխարհում մեռնելն,  այո ,նոր չէ երբեք ,
Բայց ապրելն էլ ,անշուշտ ,նոր չէ բոլորովին:

  
До свиданья, друг мой, до свиданья
« До свиданья, друг мой, до свиданья. 
Милый мой, ты у меня в груди. 
Предназначенное расставанье 
Обещает встречу впереди. 

До свиданья, друг мой, без руки, без слова, 
Не грусти и не печаль бровей,- 
В этой жизни умирать не ново, 
Но и жить, конечно, не новей.

Նկ.Յու.Կլեվեր,Ջրաշուշաններ


Կյանքը խաբկանք է՝ թախիծով գերող,
Եվ ուժեղ է նա , ուժեղ է այնքան,
Քանի որ իր բիրտ ,կոպիտ ձեռքերով
Գրեր է գրում նա օրհասական:

Ու միշտ,աչքերս եմ երբ փակում մի պահ,
Ասում եմ .« Միայն իմ սիրտը հուզիր,
Կյանքը խաբկանք է, բայց նա էլ հաճախ
Խնդությունով է զուգում սուտը սին:

Դեմքով՝ ալեհեր երկնքին դարձիր 
Ու երբ լուսնյակով բախտդ գուշակես,
Խաղաղվիր ,ո՛վ մարդ , ու մի պահանջիր
Ճշմարտությունն այն,որը պետք չէ քեզ»:

Լավ է թխենու ճերմակ բուքի մեջ
Խորհել ,որ կյանքն է լոկ մի արահետ,
Թե խաբեն թեթև աղջիկները քեզ,
Բարեկամներդ թող խաբեն քեզ հեշտ:

Թող հոգիս շոյող մեղմ խոսքը հնչի,
Թող որ չար լեզուն խոցի սիրտն իմ խոր,
Վաղուց պատրաստ եմ ես ամեն ինչի,
Ես ամեն ինչի վաղուց եմ սովոր:

Մրսում է հոգիս այս բարձունքներում,
Ջերմություն չունի աստղի հուրը ջինջ,
Ում սիրել եմ ես ՝ դարձել են հեռու,
Ումով ապրել եմ՝ մոռացել են ինձ:

Այդպես  հալածված, մերժված, բայց էլի
Ես ժպիտով եմ դիտում այգը ջինջ,
Այս հողի վրա՝ մոտ ու սիրելի,
Շնորհակալ եմ ես ամեն ինչից:
1925

թարգմ. Վ. Դավթյան

Жизнь — обман с чарующей тоскою,
Оттого так и сильна она,
Что своею грубою рукою
Роковые пишет письмена.
Я всегда, когда глаза закрою,
Говорю: «Лишь сердце потревожь,
Жизнь — обман, но и она порою
Украшает радостями ложь».
Обратись лицом к седому небу,
По луне гадая о судьбе,
Успокойся, смертный, и не требуй
Правды той, что не нужна тебе.
Хорошо в черемуховой вьюге
Думать так, что эта жизнь — стезя.
Пусть обманут легкие подруги,
Пусть изменят легкие друзья.

Пусть меня ласкают нежным словом,
Пусть острее бритвы злой язык.
Я живу давно на все готовым,
Ко всему безжалостно привык.
Холодят мне душу эти выси,
Нет тепла от звездного огня.
Те, кого любил я, отреклися,
Кем я жил — забыли про меня.
Но и все ж, теснимый и гонимый,
Я, смотря с улыбкой на зарю,
На земле, мне близкой и любимой,
Эту жизнь за все благодарю.

17 августа 1925



Սև գիշերը կինտեց հոնքերը,
Ինչ-որ ձի է կապված  իմ բակում ,
Երեկ չէ՞ր լքեցի ես քո սերը,
Ջահել կյանքս  թողի պանդոկում:

Օ՜, նժույգ իմ , զսպիր քո խրխինջը,
Մեր օրերը անցան առանց հետք.
Գուցե վաղն հիվանդի իմ մահիճը
Ինձ հանգիստ կբերի առհավետ:


Գուցե վաղն իսկ  հոգիս փրկվելով,
Առհավետ կգնամ ես հեռու՝
Ապրելու անյրևի երգերով,
Որ հոգուն իմ հանգիստ են բերում:

Չեմ հիշել ահավոր այն հուշերը,
Որ տանջել են մի օր իմ հոգին,
Միայն քեզ կհիշեմ  ու քո սերը,
Միայն քեզ կհիշեմ իմ անգին:

Ուրիշին թե մի օր ես սիրեմ էլ
Եվ իմ սերը ես տամ ուրիշին,
Կպատմեմ քո մասին ,որ սիրել եմ
Ու մի օր անվանել եմ՝ անգին :

Կպատմեմ,թե ինչպես հոսեց կյանքն իմ,
Կյանքն իմ խենթ ,որ չեղյալ է էղել,
Օ՜, գլուխ իմ անքուն ,անհանգիստ իմ,
Մինչև ո՜ւր ես դու ինձ հասցրել:

Вечер черные брови насопил.
Чьи-то кони стоят у двора.
Не вчера ли я молодость пропил?
Разлюбил ли тебя не вчера?
Не храпи, запоздалая тройка!
Наша жизнь пронеслась без следа.
Может, завтра больничная койка
Упокоит меня навсегда.
Может, завтра совсем по-другому
Я уйду, исцеленный навек,
Слушать песни дождей и черемух,
Чем здоровый живет человек.
Позабуду я мрачные силы,
Что терзали меня, губя.
Облик ласковый! Облик милый!
Лишь одну не забуду тебя.

Пусть я буду любить другую,
Но и с нею, с любимой, с другой,
Расскажу про тебя, дорогую,
Что когда-то я звал дорогой.
Расскажу, как текла былая
Наша жизнь, что былой не была...
Голова ль ты моя удалая,
До чего ж ты меня довела?

1923

Լեվիտան,Ամառ


Զնգա՛, հարմո՛ն զնգուն,հնչի՛ր, հարմո՛ն հնչեղ,
Արի անդարձ անցած իմ օրե՛րը հիշենք,
Մի՛ աղմկիր,կեչի, մի՛ ոլորվիր,ճամփա,
Թող սիրուհուս հասնի իմ այս երգը անբախտ:

Թող նա երգն այս լսի, թող արտասվի՛ անձայն,
Նրան չի էլ հուզի իմ ջահել կյանքն անցած,
թե հուզի՛ էլ , կապրի առանց վիշտ ու ջանքի...
Ուր ես ,բա՛խտ իմ կորած, իմ խնդությու:ն անգին:

Հնչի՛ր , ե՛րգ իմ հնչեղ ՛զնգա՛, ե՛րգ իմ զնգուն,
Ետ չի դառնա ,ավա՜ղ,ինչ եղե՛լ է կյանքում.
Իմ ուժի տեղ նախկին,իմ կեցվածքի՛ ջահել,
Կյանքն ինձ համար, հարմո՛ն, լոկ այս ե՛րգն է պահել:

1925

Сыпь, тальянка, звонко...

Сыпь, тальянка, звонко, сыпь, тальянка, смело!
Вспомнить, что ли, юность, ту, что пролетела?
Не шуми, осина, не пыли, дорога.
Пусть несётся песня к милой до порога,
Пусть несётся песня к милой до порога.

Пусть она услышит, пусть она поплачет.
Ей чужая юность ничего не значит.
Ну, а если значит - проживёт не мучась.
Где ты, моя радость? Где ты, моя участь?

Лейся, песня, пуще, лейся, песня, звяньше.
Всё равно не будет то, что было раньше.
За былую силу, гордость и осанку
Только и осталась песня под тальянку.

(1925) 

Նկ.Յու.Կլեվեր



Դու ինձ մի՛ տանջիր 

Դու ինձ մի՛ տանջիր իզուր սառնությամբ
Եվ մի՛ հարցնի իմ տարիքն ,անգի՛ն,
Բռնված ծանր ցավագարությամբ,
Ես նմանվում եմ դեղին կմախքի:

Կար ժամանակ ,երբ մեր խրճիթում
Ես տենչում էի՝ մանկան պես գերված,
Թե փառք կունենամ և հարստություն,
Բոլորի կողմից կլինեմ սիրված:

Օ՛, հարու՜ստ եմ ես ,չափի՜ց շատ հարուստ...
Մի ցիլինդր կար ա՛յն էլ ծախեցի,
Մնաց կրծքակալն այս անցյալ դարու
Եվ կոշիկներն այս,որ շուտ մաշվեցին:

Փառքս էլ-փա՛ռք աստծո-չի՛ լքել դեռ ինձ,
Մոսկվայից մինչև Փարիզն անհանգիստ,
Սարսափում են իմ հայտնի անունից՝
Ինչպես փողոցի թունդ հայհոյանքից:

Իսկ սե՜րը,մի՞թե ծիծաղելի չէ ,
Թիթեղի՜ց են քո շուրթերը կարծես,
Գիտեմ,քո սերը դեռ չի՜ կանաչել,
Իսկ իմը ՝ լխկած միրգ լինի ասես...

Գիտե՛մ, ինձ համար վաղ է վշտանալ,
Իսկ վշտանամ էլ անեծք չեմ կարդում,
Շիրիմին աճած ծաղկունքը կանաչ
Քո աչքերից էլ գերող են կյանքում:

Երանի նորի՜ց դառնամ գյուղը մեր,
Եվ մեր արտերի խշշոցում կանաչ
Սուզվեմ հավիտյան անհայտության մեջ
Եվ տենչամ՝ ինչպես մանուկ ժամանակ:

Բայց տենչամ նորի՛,անհայտի՛ մասին,
Ինչ անհնա՜ր է այս կյանքում  անել,
Ինչ-որ մի խոսքով սիրտը չի ասի,
Եվ դեռ չի՜ կարող մարդը անվանել:


Ты прохладой меня не мучай
И не спрашивай, сколько мне лет.
Одержимый тяжелой падучей,
Я душой стал, как желтый скелет.
Было время, когда из предместья
Я мечтал по-мальчишески — в дым,
Что я буду богат и известен
И что всеми я буду любим.
Да! Богат я, богат с излишком.
Был цилиндр, а теперь его нет.
Лишь осталась одна манишка
С модной парой избитых штиблет.
И известность моя не хуже,
От Москвы по парижскую рвань
Мое имя наводит ужас,
Как заборная, громкая брань.

И любовь, не забавное ль дело?
Ты целуешь, а губы как жесть.
Знаю, чувство мое перезрело,
А твое не сумеет расцвесть.
Мне пока горевать еще рано,
Ну, а если есть грусть — не беда!
Золотей твоих кос по курганам
Молодая шумит лебеда.
Я хотел бы опять в ту местность,
Чтоб под шум молодой лебеды
Утонуть навсегда в неизвестность
И мечтать по-мальчишески — в дым.
Но мечтать о другом, о новом,
Непонятном земле и траве,
Что не выразить сердцу словом
И не знает назвать человек.

1923

Նկ.Ս.Ժուկովսկի

Հենց այսպես է սահմանված 

Հենց այսպես է սահմանված հավիտյանս ,երևի,

Երեսունին հասնելիս սկսում ենք պառավել,
Հաշմանդամներ դառնալով,սպասելով օր օրի,
Մեր կապերը կյանքի հետ ամրացնում ենք առավել:

Թանկագինս ,կխփի իմ երեսունը շուտով ,
Եվ արդեն հողն ինձ համար սիրելի է առավել:
Դրանից էլ իմ սիրտը երազի մեջ անվրդով
Տեսնում ,որ վարդագույն կրակով եմ ես վառվել:

Եթե վառվում ես ,դարձիր կրակի զոհ անշահ,
Եվ իզուր չէ հիրավի ,որ ծաղկի մեջ լորենու
Թութակի թանկ մատանին ես հանեցի ՝ ի նշան
Այն բանի ,որ ես ու նա միասին ենք վառվելու:

Այն մատանին իմ մատին հագցրեց ծեր գնչուհին:
Ես իմ մատից հանեցի ՝ այն տվեցի քեզ նվեր ,
Եվ երբ թախծում է հիմա երգեհոնիկը այն հին,
Չվախենալ չեմ կարող և չեմ կարող չխորհել:

Իմ գլխի մեջ ճահճային հորձանուտներ են եռում,
Սրտիս վրա ցուրտ եղյամ և մառախուղ է փռվել.
Գուցե թե, ով իմանա,դժվար է մարդ հասկանում,
Այն մատանին ծիծաղով մեկ ուրիշին ես տվել:

Եվ գուցե թե մինչև լույս համբուրվելով անդադար,
Նա հարցուփորձ է անում ,դարձած խոնարհ քո գերին.
Թե ինչպես ես պոետին,թեթևսոլիկ ու հիմար,
Խենթացըրել ,հասցրել զգայական երգերի:

Դե, ինչ արած: Այս վերքն էլ կսպիանա ու կանցնի,
Միայն թե դառն է տեսնել ,որ այս կյանքը ունի ծայր ,
Կյանքում առաջին անգամ խուլիգանին այսպիսի
 Խաբեց Թութակն անիծյալ:

Видно, так заведено навеки —
К тридцати годам перебесясь,
Все сильней, прожженные калеки,
С жизнью мы удерживаем связь.
Милая, мне скоро стукнет тридцать,
И земля милей мне с каждым днем.
Оттого и сердцу стало сниться,
Что горю я розовым огнем.
Коль гореть, так уж гореть сгорая,
И недаром в липовую цветь
Вынул я кольцо у попугая —
Знак того, что вместе нам сгореть.
То кольцо надела мне цыганка.
Сняв с руки, я дал его тебе,
И теперь, когда грустит шарманка,
Не могу не думать, не робеть.


В голове болотный бродит омут,
И на сердце изморозь и мгла:
Может быть, кому-нибудь другому
Ты его со смехом отдала?
Может быть, целуясь до рассвета,
Он тебя расспрашивает сам,
Как смешного глупого поэта
Привела ты к чувственным стихам.
Ну и что ж! Пройдет и эта рана.
Только горько видеть жизни край.
В первый раз такого хулигана

Обманул проклятый попугай.

Ստանիսլավ 
Ժուկովսկի,Լուսնյակ 
Գիշեր

Ինչպիսի՜ գիշեր
Ինչպիսի՜ գիշեր:Չեմ կարողանաում,
Քունս չի տանում...Լուսնկա՜ է ինչ...
Դեռ հոգուս մեջ եմ ասես պահպանում
Իմ պատանության տարիները ջինջ:

Ցրտած օրերիս բարեկամուհի,
Այս խաղը երբեք մի  կոչիր դու սեր,
Ավելի լավ է,որ ցոլքը լուսնի
Սնարիս վրա մեղմորեն հոսեր:

Թող նկարեին շողերն այն դողդոջ
Դիմագծերն իմ աղճատված ու սառ
Դու հիասթափվել չես կարող ,օ՛,ո՛չ,
Ինչպես որ սիրել չկարողացար:

Լոկ մի անգամ են սիրում ու տանջվում,
Դրա համար էլ օտար ես դու ինձ...
Լորենիները մեզ զուր են կանչում 
Ձյունով ծածկված բլուրներից:

Գիտեմ ես, դու էլ գիտես դա հաստատ
Որ լուսնկայի ցոլքում կապտավուն
Լորենիներին ծաղիկներ չեն այդ,
Լորենիներին՝ եղյամ է ու ձյուն:

Որ դադարել ենք սիրել մենք վաղուց՝
Դու, անշուշտ,ո՛չ ինձ ,ես- ուրիշ մեկին,
Եվ անտարբեր ենք մենք հիմա խաղում
Այս սերն այնքան հեշտ ու էժանագին:

Բայց դու ինձ շոյիր,շոյիր ու գրկիր,
Եվ քո այդ կրքոտ համբույրների հետ
Թող ես երազեմ մայիսն այն կրկին
Եվ նրան ,որին սիրում եմ հավետ:

Какая ночь! Я не могу.
Не спится мне. Такая лунность.
Еще как будто берегу
В душе утраченную юность.

Подруга охладевших лет,
Не называй игру любовью,
Пусть лучше этот лунный свет
Ко мне струится к изголовью.

Пусть искаженные черты
Он обрисовывает смело,-
Ведь разлюбить не сможешь ты,
Как полюбить ты не сумела.

Любить лишь можно только раз,
Вот оттого ты мне чужая,
Что липы тщетно манят нас,
В сугробы ноги погружая.

Ведь знаю я и знаешь ты,
Что в этот отсвет лунный, синий
На этих липах не цветы -
На этих липах снег да иней.

Что отлюбили мы давно,
Ты не меня, а я - другую,
И нам обоим все равно
Играть в любовь недорогую.

Но все ж ласкай и обнимай
В лукавой страсти поцелуя,
Пусть сердцу вечно снится май

И та, что навсегда люблю я.

Նկ.Ս.Ժուկովսկի

Նամակ Կնոջը

Հիշում եք ,
Անշուշտ,ողջն հիշում եք դուք,
Ես կանգնած էի 
Լուռ,հենված պատին 
Հուզմունքից
քայլում
Եվ ինչ-որ  շատ թունդ
Խոսքեր էիք դուք
Նետում ճակատիս:

Դուք ասում էիք՝
Պետք է բաժանվել.
Որ տանջել է ձեզ
Իմ կյանքը անսանձ,


Որ դուք ուզում եք 
Արդեն գործ անել,
Մինչդեռ պետք է ես
Գլորվեմ դեռ ցած:


Սիրելիս,
Դուք ինձ չեք սիրել բնավ,
Դուք չգիտեք ,որ ես այս կյանքում,
Նման եմ եղել ձիուն քրտնած,
Որին հեծյալը քշել է անքուն:
Դուք չգիտեիք,
Որ սև ծխի մեջ,
Կենսական հողմի այս պտտանում,
Նրա համար եմ տանջվում ես անվերջ,
Որ չգիտեմ,թե բախտն ուր է տանում:

Դեմքը դեմքի դեմ՝
Չես տեսնի սակայն,
Հեռվից է միշտ էլ մեծը երևում,
Դժվար է այնպես ու օրհասական
Վիճակը նավի,երբ ծովն է եռում:

Երկիրը-նավ է...
Ու մեկը հանկարծ
Նոր ու փառավոր մի կյանքի համար
Մեր երկրի նավը դեպի փոթորկված
Ծովի տարերքը տարավ վեհաբար:

Բայց նավի վրա մեզանից այդ ո ՞վ
Վատ չի զգացել սրտախառնուքից:
Քչերը եղան,որ փորձված հոգով,
Չտատանվեցին հողմից ու բուքից:

Ու ես էլ այնժամ,
Երբ խոլ ու աղմուկ էր,
Իմ գործին այնպես գիտակ ու հմուտ,
Որ էլ չտեսնեմ սրտախառնուքը,
Իջա այդ նավի ներքնահարկը մութ:

Իսկ դա ռուսական
Պանդոկն էր խավար,
Ու ես գավաթին թեքվեցի անքուն,
Որ չտառապեմ ոչ ոքի համար:
Խորտակվեմ հարբած
Այդ զառանցանքում:

Սիրելիս,
Ես ձեզ տանջել եմ անվերջ,
Թախիծ կար ձեր լուրթ,
Հոգնած աչքերում,
Որ պանդոկային կռիվների մեջ
Ես իմ կյանքն էի 
Անփույթ սպառում:

Բայց չգիտեինք,
Որ սև ծխի մեջ,
Կենսական հողմի այդ պտտանում,
Նրա համար եմ 
Տանջվում ես անվերջ,
Որ չգիտեմ ,թե բախտն ուր է տանում:

Տարիք են անցել:
Հասակս այն չէ:
Այլ կերպ եմ հիմա զգում ու խորհում:

Ու միշտ տոնական գավաթի առջև
Ես ղեկավարի փառքը ներբողում:

Պատել է այսօր
Ինձ մի նուրբ հուզում,
Հիշել եմ հոգնած տխրությունը ձեր
Եվ հաղորդել եմ
Հիմա ձեզ ուզում,
Թե ինչ էի ես 
Ու ինչ եմ դարձել:

Եվ հաճելի է ,
Ինձ համար այնքան
Հայտնել ձեզ,որ ես փրկվեցի վիհից
Եվ հիմա երկրում մեր սովետական 
«դարձել եմ մոլի ու թունդ ուղեկից»:

Ես  այն չեմ հիմա,
Ինչ էի առաջ,
Ձեզ առաջվա պես
Չէի տանջի էլ...
Ես ազատության 
Դրոշը առած,
Պատրաստ եմ մինչև
Լամանշը քայլել:

Ներեցեք,
Գիտեմ,հինը չեք էլ դուք,
Ամուսին ունեք լուրջ,մեծապատիվ,
Ձեզ պետք չէ բնավ
Խոնջանքն իմ հոգու,
Ինքս էլ ձեզ պետք չեմ
Եվ ոչ մի կաթիլ:

Ապրեք
Աստղի տակ ձեր այդ լուսաշող,
Թող բախտը կանգնի միշտ ձեր տան սեմին:
Ջերմ ողջույններով,
Ձեզ հավետ հիշող
Բարեկամը ձեր՝
                                 Սերգեյ Եսենին...
                                                        

Վաղ հասակից է երևում արդեն,
Ինչ որ հոգուդ մեջ ապրում է ու կա,
Թե չդառնայի կյանքում բանաստեղծ,
Գուցե լինեի գող ու սրիկա:

Ցածր հասակով ու նիհարավուն,
Բայց տղերքի մեջ միշտ քաջ էի ես
Եվ հաճախ էի վերադառնում տուն,
Կռվում արնոտած թե քիթ ,թե երես:

Եվ ի պատասխան իմ մորը բարի,
Ես ասում էի բերանով արնած.
«Ոչինչ,այդ ոտքս դեմ առավ քարի,
Վաղը ամեն ինչ կլավանա»:

Անցել են վաղուց օրերն այն անգին,
Անցել են օրերն այն խենթ ու եռուն,
Եվ սակայն նրանց ուժը անհանգիստ
Հորդում է հիմա իմ երգերում:

Խոսքերի ոսկե շեղջերի տակին,
Ամեն տողի մեջ իմ այս գրած,
Այն սանձարձակի ու ստահակի
Հանդգնությունն է կարծես դրած:

Առաջվա նման ես հպարտ եմ դեռ...
Ու առաջվա պես հանդուգն ու քաջ,
Բայց եթե քիթս են առաջ արնոտել,
Հիմա հոգիս է արյունոտված:

Ու ոչ թե,ոչ թե իմ մորը բարի,
Այլ ամբոխին եմ ասում հիմա.
«Ոչինչ,այդ ոտքս դեմ առավ քարի,
Վաղը ամեն ինչ կլավանա»:


Все живое особой метой
Отмечается с ранних пор.
Если не был бы я поэтом,
То, наверно, был мошенник и вор.

Худощавый и низкорослый,
Средь мальчишек всегда герой,
Часто, часто с разбитым носом
Приходил я к себе домой.

И навстречу испуганной маме
Я цедил сквозь кровавый рот:
"Ничего! Я споткнулся о камень,
Это к завтраму все заживет".

И теперь вот, когда простыла
Этих дней кипятковая вязь,
Беспокойная, дерзкая сила
На поэмы мои пролилась.

Золотая, словесная груда,
И над каждой строкой без конца
Отражается прежняя удаль
Забияки и сорванца.

Как тогда, я отважный и гордый,
Только новью мой брызжет шаг...
Если раньше мне били в морду,
То теперь вся в крови душа.

И уже говорю я не маме,
А в чужой и хохочущий сброд:
"Ничего! Я споткнулся о камень,

Это к завтраму все заживет!"


*****


Դե, համբուրիր ինձ ,համբուրիր դու,
Այրունոտվեն իմ շուրթերը թող:
Պաղ կյանքի հետ չի ներդաշնակվում
Սրտիս կրակը բոցկլտացող:

Ուրախ մարդկանց մեջ,քեֆերում ջերմ,
Շուռ տված թասը մեզ համար չէ:
Բարեկամուհիս,հասկացիր դու,
Վաղանցիկ է շատ կյանքը մարդու:

Խաղաղ հայացքով նայիր ու տես.
Խոնավ մշուշով պատած ահա
Լուսինը,դեղին ագռավի պես,
Պտույտ է գալիս երկրի վրա:

Ես այդ եմ ուզում:Համբուրիր դու:
Էլ բան չի մնում իմ փուչ կյանքից:
Մահվանս հոտն է առել անշուշտ
Լուսին-ագռավը իր բարձունքից:

Թառամում են իմ ուժերն այսպես:
Մեռնել՝ուրեմն մեռիր անցիր:
Մինչև վախճանս կուզեի ես
Համբուրել շուրթերն իմ սիրածի,

Որպեսզի նիրհի մեջ կապուտակ,
Թխենիների սոսափի մեջ,
Թխենիների ստվերի տակ
Ձայնս միշտ հնչեր.«Քոնն եմ անվերջ»:

Որպեսզի լույսը չխավարի
Էլ թասի վրա նվիրական,
Խմիր ու երգիր,մտերմուհիս,
Կյանքը տրվում է լոկ մի անգամ:


Ну, целуй меня, целуй,
Хоть до крови, хоть до боли.
Не в ладу с холодной волей
Кипяток сердечных струй.

Опрокинутая кружка
Средь веселых не для нас.
Понимай, моя подружка,
На земле живут лишь раз!

Оглядись спокойным взором,
Посмотри: во мгле сырой
Месяц, словно желтый ворон,
Кружит, вьется над землей.

Ну, целуй же! Так хочу я.
Песню тлен пропел и мне.
Видно, смерть мою почуял
Тот, кто вьется в вышине.

Увядающая сила!
Умирать - так умирать!
До кончины губы милой
Я хотел бы целовать,

Чтоб все время в синих дремах,
Не стыдясь и не тая,
В нежном шелесте черемух
Раздавалось: "Я твоя".

И чтоб свет над полной кружкой
Легкой пеной не погас -
Пей и пой, моя подружка:

На земле живут лишь раз!

Նկ.Կուինջի,Կեչուտ



Թող քեզ ուրիշն է ըմպել-դատարկել,
Բայց մնացել է,ինձ մնացե՜լ  են
Ճերմակ մազերիդ ծուխը ապակե
Եվ աշնանային քո խոնջ աչերը:

Օ, աշնա՜ն տարիք:Թանկ է ինձ համար
Նա ամառվանից ու ջահել կյանքից:
Դու կրկնակի ես դուր գալիս հիմաu
Իմ բանաստեղծիս մտապատրանքին:


Ես կյանքում երբեք չեմ ստում սրտով,
Այդ պատճառով էլ գոռոզությանը
Կարող եմ հիմա ասել անվրդով,
Որ վերջ եմ տալիս խուժանությանը:

Եվ ժամանակն է՝ բաժանվել ճիգով
Անվախությունից խենթ ու կռվարար:
Սիրտըս արբած է այլ մի խմիչքով,
Որ սառեցնում է արյունըս վարար:

Եվ,տես,ուռենու իր ճյուղով հրե
Իմ լուսամուտն է աշունը ծեծում,
Որ պատրաստ լինեմ ու դիմավորեմ
Նրա գալուստը անքմայք ու ծույլ:

Եվ շատ բանի եմ հաշտվում հիմա
Առանց ստիպման ,առանց վնասի:
Ուրիշ է թվում Ռուսիան ինձ համար,
Ուրիշ՝ խրճիթն ու շիրմատունը սին:

Պարզ աչքերով եմ ես շուրջըս դիտում
Ու տեսնում-այստե՞ղ,այնտե՞ղ,ինչ-որ տե՞ղ -
Որ դու ՝բարեկամ ու քույր,միայն դու
Բանաստեղծի հետ կքայլես մեկտեղ:

Որ ինձ կրթելով կյանքով հաստատուն՝
Քեզ համար կերգեմ հոժար  կամությամբ
Ճանապարհների մթնշաղն անտուն
Եվ հեռացումը խուլիգանության:


Пускай ты выпита другим,
Но мне осталось, мне осталось
Твоих волос стеклянный дым
И глаз осенняя усталость.

О возраст осени! Он мне
Дороже юности и лета.
Ты стала нравиться вдвойне
Воображению поэта.

Я сердцем никогда не лгу,
И потому на голос чванства
Бестрепетно сказать могу,
Что я прощаюсь с хулиганством.

Пора расстаться с озорной
И непокорною отвагой.
Уж сердце напилось иной,
Кровь отрезвляющею брагой.

И мне в окошко постучал
Сентябрь багряной веткой ивы,
Чтоб я готов был и встречал
Его приход неприхотливый.

Теперь со многим я мирюсь
Без принужденья, без утраты.
Иною кажется мне Русь,
Иными - кладбища и хаты.

Прозрачно я смотрю вокруг
И вижу, там ли, здесь ли, где-то ль,
Что ты одна, сестра и друг,
Могла быть спутницей поэта.

Что я одной тебе бы мог,
Воспитываясь в постоянстве,
Пропеть о сумерках дорог

И уходящем хулиганстве.

*****

Այո: Վճռված է:Հիմա անդարձորեն
Ես թողեցի արդեն դաշտերն հայրենական:
Եվ թևավոր իրենց տերևներով նորեն
Բարդիներն ինձ վրա էլ չպիտի զնգան:

Ցածլիկ տունն առանց ինձ կդառնա կուզ ու կեռ,
Վաղուց է,ինչ չկա և մեր շունը ծերուկ:
Աստծով որոշված է,որ շրջեմ ու սատկեմ
Մոսկովյան այս ծուռտիկ ու նեղ փողոցներում:

Սիրում եմ քաղաքն այս՝ծփիներով լիքը,
Ի՜նչ փույթ,թե թառամ է,ինչպես նաև զառամ:
Ոսկե Ասիան ինքն է,քնկոտ Ասիան ինքը,
Որ մեռել է նրա գմբեթների վրա:

Իսկ երբ գիշերները լուսինն է փայփլում,
Այնպես է փայփլում...Էհ,սատանան գիտի,-
Կրծքիս վրա գլուխս ինքն իրեն փլում,
Ու քայլում եմ դեպի գինետունը մոտիկ:

Այդ նողկալի որջում միշտ էլ աղմուկ է բիրտ,
Բայց ես մինչ լուսաբաց,ամբողջ գիշերն արթուն,
Ավազակների հետ տապակում եմ սպիրտ,
Սմքած պոռնիկներին իմ երգերն եմ կարդում:

Գնալով իմ սիրտը զարկում է խիստ արագ,
Ու խոսում եմ հաճախ արդեն և անտեղի.
«Ես էլ նույնն եմ՝ձեզ պես կորած մի անառակ,
Ու ետ չեմ դառնալու այլևըս այս տեղից»:

Ցածլիկ տունն առանց ինձ կդառնա կուզ ու կեռ,
Վաղուց է,ինչ չկա և մեր շունը ծերուկ:
Աստծով որոշված է,որ շրջեմ ու սատկեմ
Մոսկովյան այս ծուռտիկ ու նեղ փողոցներում:

Да! Теперь решено. Без возврата
Я покинул родные поля.
Уж не будут листвою крылатой
Надо мною звенеть тополя.

Низкий дом без меня ссутулится,
Старый пес мой давно издох.
На московских изогнутых улицах
Умереть, знать, судил мне Бог.

Я люблю этот город вязевый,
Пусть обрюзг он и пусть одрях.
Золотая дремотная Азия
Опочила на куполах.

А когда ночью светит месяц,
Когда светит… черт знает как!
Я иду, головою свесясь,
Переулком в знакомый кабак.

Шум и гам в этом логове жутком,
Но всю ночь, напролёт, до зари,
Я читаю стихи проституткам
И с бандитами жарю спирт.

Сердце бьется все чаще и чаще,
И уж я говорю невпопад:
— Я такой же, как вы, пропащий,
Мне теперь не уйти назад.

Низкий дом без меня ссутулится,
Старый пес мой давно издох.
На московских изогнутых улицах

Умереть, знать, судил мне Бог.

Նկ.Իգոր Գրաբար,


Իմ սրտում արդեն հոգսեր կան այնքան,
Ինքս ինձ խաբելուց դադարում եմ ես:
Ինչի՞ համար եմ կոչվել շառլատան
Եվ սկանդալիս հռչակվել այսպես:

Ես ոչ խեղդել եմ բանտում թշվառին,
Ոչ ոճրագործ եմ,ոչ անտառի գող,
Ես լոկ խելառ եմ մի փողոցային,
Ամեն անցորդի դեմքին ժպտացող:

Ես չարաճճի ջահել եմ մոլոր,
Ամբողջ Մոսկվան իմ գրքի պես թերթել,
Տվերսկոյ թաղի շները բոլոր
Ճանաչում են իմ քայլվածքը թեթև:

Ամեն մի յաբու ինձ հանդիպելիս
Գլխով է անում խոր ակնածանքով:
Լավ բարեկամն եմ ես գազանների
Եվ նրանց հոգին բուժում եմ երգով:

Ցիլինդր եմ դնում ոչ կանանց համար,
Սիրտս չի տրվում հիմար կրքերին,
Նրա մեջ անշուշտ լավ է ու հարմար
Վարսակ մատուցել մատակ ձիերին:

Սերտ կապեր չունեմ մարդկանց հետ հիմա,
Տրվել եմ ուրիշ թագավորության:
Ամեն շան վզին կապելու համար
Իմ ամենից լավ փողկապը կտամ:

Ցնդել է սրտիս մուժը հավիտյան.
Եվ հիմա արդեն չեմ ցավելու ես:
Դրա համար եմ կոչվել շառլատան
Եվ սկանդալիստ հռչակվել այսպես:

                        Я обманывать себя не стану,
                        Залегла забота в сердце мглистом.
                        Отчего прослыл я шарлатаном?
                        Отчего прослыл я скандалистом?

                        Не злодей я и не грабил лесом,
                        Не расстреливал несчастных по темницам.
                        Я всего лишь уличный повеса,
                        Улыбающийся встречным лицам.

                        Я московский озорной гуляка.
                        По всему тверскому околотку
                        В переулках каждая собака
                        Знает мою легкую походку.

                        Каждая задрипанная лошадь
                        Головой кивает мне навстречу.
                        Для зверей приятель я хороший,
                        Каждый стих мой душу зверя лечит.

                        Я хожу в цилиндре не для женщин -
                        В глупой страсти сердце жить не в силе, -
                        В нем удобней, грусть свою уменьшив,
                        Золото овса давать кобыле.

                        Средь людей я дружбы не имею,
                        Я иному покорился царству.
                        Каждому здесь кобелю на шею
                        Я готов отдать мой лучший галстук.

                        И теперь уж я болеть не стану.
                        Прояснилась омуть в сердце мглистом.
                        Оттого прослыл я шарлатаном,
                        Оттого прослыл я скандалистом.


1922

Եֆիմ  Վոլկով,

*****
Շան որդին

Տարիներն անցած դուրս լողում մուժից,
Խշշում են որպես մարգը ծաղկեղեն,
Այսօր այն շանն եմ հիշել,որ ինձ
Պատանեկության ընկեր է եղել:

Պատանությունն իմ անցել է,չկա,
Բայց հիշում եմ ես ,հիշում անդադար,
Սպիտակ հագած մի լավ աղջկա,
Որին իմ շունը դարձավ փոստատար:

Ամեն մարդ չէ,որ ունի մտերիմ,
Բայց նա ինձ համար երգի էր նման,
Քանի որ գրած նամակները իմ
Չէր առնում երբեք վզնոցից իմ շան:

Չկարդաց երբեք նա ոչ մի նամակ,
Ու գիրս մնաց նրան անծանոթ,
Բայց հաճախ երկա՜ր ,երկա՜ր ժամանակ 
Կանգնած թախծում էր ավազանի մոտ:

Ես տանջվում էի... Եվ անպատասխան
Մեկնեցի հեռու... ու հիմա արդեն
Մի նշանավոր բանաստեղծ դարձած,
Կանգնել եմ ծանոթ դարբասների դեմ:

Շունն այն սատկել է,սակայն նրա պես
Նույն կապույտ երանգն սպիտակ մորթին,
Անզուսպ հաչոցով,խենթորեն այնպես
Դիմավորում է ինձ նրա որդին:

Ախ, տեր իմ աստված,նման են որքան...
Եվ հոգուս ցավն է արթնանում լռին,
Դառնում են օրերն իմ պատանեկան,
Ու թեկուզ նորից նամակներ գրիր:

Ես այն հին երգը սիրով եմ հիշում,
Բայց մի հաչիր դու ,այդպես մի հաչիր,
Ուզում ես,եկ քեզ համբուրեմ ,իմ շուն,
Մայիսի համար,որ իմ մեջ բացիր:

Համբուրեմ,սեղմեմ քեզ կրծքիս վրա,
Ընկերոջ նման քեզ տանեմ մեր տուն,
Ես սիրում էի ճերմակ աղջկան,
Բայց կապույտին եմ ես հիմա սիրում:

                            ***      

Նկ.Գրաբար

Կապույտ հրդեհի բոցերը հանգան,
Մտահան եղավ հեռուն հայրենի:
Ես սեր եմ երգում առաջին անգամ
Եվ սկանդալն եմ թողնում վայրենի:

Կնասեր էի չափից ավել,
Ես ամբողջովին՝ լքված մի այգի,
Չեմ սիրում արդեն խմել ու պարել
Եվ կյանքս վատնել առանց արդյունքի:

Ես կուզենայի միայն քեզ նայել,
Նայել աչքերիդ ոսկեգույն մուժին,
Որ, չսիրելով անցյալս անվայել,
Չկարենայիր սիրել ուրիշին:

Իրանդ քնքուշ,թեթև է այնքան...
Թե իմանայիր դու սրտով համառ՝
Ինչպե՜ս կարող է սիրել սրիկան,
Ինչպե՜ս կարող է նա լինել խոնարհ:

Կմոռանայի պանդոկը հավետ
Եվ մնաս բարով կասեի երգին,
Միայն բռնեի ձեռքդ քնքշավետ
Եվ փայփայեի մազերդ ոսկի:

Կհետևեի քեզ ամբողջ կյանքում,
Օտար կողմերում ,հողում հայրենի...
Առաջին անգամ ես սեր եմ երգում
Եվ սկանդալը թողնում վայրենի:

Заметался пожар голубой,
Позабылись родимые дали.
В первый раз я запел про любовь,
В первый раз отрекаюсь скандалить.

Был я весь - как запущенный сад,
Был на женщин и зелие падкий.
Разонравилось пить и плясать
И терять свою жизнь без оглядки.

Мне бы только смотреть на тебя,
Видеть глаз злато-карий омут,
И чтоб, прошлое не любя,
Ты уйти не смогла к другому.

Поступь нежная, легкий стан,
Если б знала ты сердцем упорным,
Как умеет любить хулиган,
Как умеет он быть покорным.

Я б навеки забыл кабаки
И стихи бы писать забросил.
Только б тонко касаться руки
И волос твоих цветом в осень.

Я б навеки пошел за тобой
Хоть в свои, хоть в чужие дали...
В первый раз я запел про любовь,

В первый раз отрекаюсь скандалить.



                        ***       

Ինձ մի հաճույք է միայն մնացել՝
Մատները դնել բերանն ու սուլել,
Վաղու՜ց է այն վատ փառքը տարածվել,
Թե կռվարար  ու ցոփ եմ դառել:

Ի՞ նչ ծիծաղելի կորուստ ու արցունք...   
Նման կորուստներ շատ կան աշխարհում,
Ամոթ է ,որ ես պաշտել եմ աստծուն,
Ծանր է ,որ նրան էլ չեմ վստահում:

Օ՜, իմ ցնորքներ հեռու,ոսկեղեն,
Որ բզկտվեցիք օրերի ճանկում,
Ես հենց կռվարար ու ցոփ եմ եղել՝
Որ ավելի վառ բոցկլտամ կյանքում:

Օ՜,բանաստեղծի անիծյալ կոչում:
Սրտերը շոյել ու հոգին հանել,
Ինչպե՜ս  էի ես,հիմա՜րըս,տենչում-
Սև գորտն ու ճերմակ վարդը նշանել...

Ի՜նչ փույթ,թե գլուխ չեկան այս կյանքում
Իմ պատանության տենչերն աննման,
Եթե հրեշտակ չապրեր իմ հոգում,
Դժվար բույն դներ այնտեղ սատանան:

...Հենց այդ նույն պղտոր հաճույքի մեղքով,
Բռնելով ուղին հանդերձյալ կյանքի,
Ուզում եմ դիմել ես աղերսանքով
Նրանց,որ պիտի լինեն իմ կողքին,

Որ մեղքի համար այն յոթնապատիկ,
Որով պղծվել է աշխարհում հոգիս,
Ինձ հագցնեին ռուսական շապիկ 
Եվ սրբապատկե՜ր դնեին կողքիս:       

Мне осталась одна забава:
Пальцы в рот - и веселый свист.
Прокатилась дурная слава,
Что похабник я и скандалист.

Ах! какая смешная потеря!
Много в жизни смешных потерь.
Стыдно мне, что я в бога верил.
Горько мне, что не верю теперь.

Золотые, далекие дали!
Все сжигает житейская мреть.
И похабничал я и скандалил
Для того, чтобы ярче гореть.

Дар поэта - ласкать и карябать,
Роковая на нем печать.
Розу белую с черной жабой
Я хотел на земле повенчать.

Пусть не сладились, пусть не сбылись
Эти помыслы розовых дней.
Но коль черти в душе гнездились -
Значит, ангелы жили в ней.

Вот за это веселие мути,
Отправляясь с ней в край иной,
Я хочу при последней минуте
Попросить тех, кто будет со мной, -

Чтоб за все за грехи мои тяжкие,
За неверие в благодать
Положили меня в русской рубашке

Под иконами умирать.
                

                       

Ե.Վոլկով

Չեմ ցավում ,լալիս,չեմ կանչում խոսքով,-
Ողջը ծխի պես քամին կտանի:
Ես՝ արդեն պատված խամրումի ոսկով,
Էլ չե՜մ լինելու երբեք պատանի:

Հիմա այլևըս այնպես չես խփի,
Այնպես չես զարկի,սիրտ իմ ցրտահար,
Կեչու շոր հագած հողն էլ չի խաբի,
Որ ոտաբոբիկ շրջեմ անդադար:

Թափառման ոգի,բոցով քո,նայի՜ր,
Գնալով շուրթըս սակավ ես վառում:
Օ,իմ թարմությո՜ւն, առավոտային,
Աչքերի մոլուցք,հույզի վարարում:

Իմ իղձերի մեջ ժլատ եմ դարձել,
Թե՞  եղել ես,կյանք, դու միայն երազ:
Գարնան մի զնգուն առավոտ կարծես
Կարմիր նժույգով սլացա վռազ:

Կյանքում բոլորըս,բոլո՜րըս ենք անցվոր,
Պղինձ սաղարթն է թղկուց վար ընկնում...
Թող օրհնյալ լինի այն ամենը,որ 
Գալիս է, ծաղկում ու մեռնում գնում:

Не жалею, не зову, не плачу,
Все пройдет, как с белых яблонь дым.
Увяданья золотом охваченный,
Я не буду больше молодым.

Ты теперь не так уж будешь биться,
Сердце, тронутое холодком,
И страна березового ситца
Не заманит шляться босиком.

Дух бродяжий! ты все реже, реже
Расшевеливаешь пламень уст
О, моя утраченная свежесть,
Буйство глаз и половодье чувств!

Я теперь скупее стал в желаньях,
Жизнь моя, иль ты приснилась мне?
Словно я весенней гулкой ранью
Проскакал на розовом коне.

Все мы, все мы в этом мире тленны,
Тихо льется с кленов листьев медь...
Будь же ты вовек благословенно,

Что пришло процвесть и умереть.





Զրույցն ավարտեց պուրակը ոսկի,
Զվարթ շշուկներն ասես մահացան,
Եվ չափսոսալով արդեն ոչ ոքի,
Տխուր երամով կռունկներն անցան:

Էլ ո՞ւմ ափսոսալ:Չէ որ ամեն ոք ճամփորդ է կյանքում,
Հազիվ ներս մտած,տունը թողնում  ու հեռանում է նա:
Ամեն անցորդից մի հուշ են պատմում
Կանեփուտը և լուսինը կապույտ լճակի վրա:

Մերկացած դաշտում կանգնել եմ մենակ,
Իսկ կռունկները չվում են դեպի հեռունեն անտես:
Լուռ միտք եմ անում ես պատանության մասին իմ ուրախ,
Բայց անվերադարձ անցածի համար չեմ ափսոսում ես:

Ես չեմ ափսոսում ոչ յասամանի գույներն իմ հոգու,
Ոչ էլ զուր վատնած իմ տարիներն եմ ափսոսում հիմա:
Բոցավառվում է կարմիր արոսի խարույկը այգում,
Սակայն ոչ ոքի չի կարողանում տաքացնել նա:


Չեն այրվում փարթամ ճութերն արոսի խարույկի մեջ վառ,
Եվ դեղնությունից չի կորչում երբեք խոտը գետափում,
Ինչպես ծառերն են մեղմաբար թափում տերևները վար,
Այդպես ես տխուր խոսքեր եմ թափում:

Թե ժամանակը նրանց հավաքի
Ու դարձընի գուղձ մի ահարկավոր...
Ասացեք այսպես...Պուրակը ոսկի
Զրույցն ավարտեց սիրելի լեզվով:


Отговорила роща золотая
Березовым, веселым языком,
И журавли, печально пролетая,
Уж не жалеют больше ни о ком.

Кого жалеть? Ведь каждый в мире странник —
Пройдет, зайдет и вновь оставит дом.
О всех ушедших грезит конопляник
С широким месяцем над голубым прудом.

Стою один среди равнины голой,
А журавлей относит ветер в даль,
Я полон дум о юности веселой,
Но ничего в прошедшем мне не жаль.

Не жаль мне лет, растраченных напрасно,
Не жаль души сиреневую цветь.
В саду горит костер рябины красной,
Но никого не может он согреть.

Не обгорят рябиновые кисти,
От желтизны не пропадет трава,
Как дерево роняет тихо листья,
Так я роняю грустные слова.

И если время, ветром разметая,
Сгребет их все в один ненужный ком...
Скажите так... что роща золотая

Отговорила милым языком.

Իվան Վելց,Կեչիները գետի ափին

Ահա նա՝ հիմար երջանկությունը,
Որ այգուն նայող մի ճերմակ տուն է:
Մեղմ վերջալույսը լճակում հիմա
Լողում է կարմիր կարապի նման:

Ողջու՜ն քեզ,ողջու՜յն ,լռություն ոսկե՝
Ջրի մեջ ընկած ստվերը կեչու:
Աստղին է ուղղում աղոթքի խոսքեր
Տանիքին թռած ագռավների չուն:

Ինչ-որ տեղ հեռվում,այգու հետևում,
Ուր արդեն ծաղկած փռնչենի կա ,
Նուրբ երգն է հիմա անվստահ թևում
Սպիտակ հագած նրբին աղջկա:

Վիթխարի կապույտ սքեմի նման
Գիշերվա ցուրտն է փռվում արտերին...
Օ՜,երջանկություն հիմար ու հիմար,
Օ՜, թարմ վարդագույն անբիծ արտերի...


 Вот оно, глупое счастье
С белыми окнами в сад!
По пруду лебедем красным
Плавает тихий закат.

Здравствуй, златое затишье,
С тенью березы в воде!
Галочья стая на крыше
Служит вечерню звезде.

Где-то за садом несмело,
Там, где калина цветет,
Нежная девушка в белом
Нежную песню поет.

Стелется синею рясой
С поля ночной холодок...
Глупое, милое счастье,

Свежая розовость щек!

Նկ.Ի.Գրաբար
              *** 

Դու ,հիմա՜ր իմ սիրտ,զուր մի տրոփիր:
Երջանկությունից բոլորս ենք խաբված,
Լոկ մուրացկանն է հայցում գութ կամ հաց:
Դու ,հիմա՜ր իմ սիրտ,զուր մի տրոփիր:

Շագանակենու ողջ բացատը թաց
Լցվում է լուսնի դեղին դյութանքով:
Լալայի փոթ-փոթ շալվարին հակված՝
Կպահվեմ նրա չադրայի ներքո:
Դու,հիմա՜ր իմ սիրտ, զուր մի տրոփիր:

Երբեմն ամենքս էլ,մանուկների պես,
Հաճախ ենք կյանքում լալիս ու խնդում.
Չէ՞ որ աշխարհում վիճակվել է մեզ
Անհաջողություն և ուրախություն :
Դու ,հիմա՜ր իմ սիրտ,զուր մի տրոփիր:

Շատ երկըրներ  եմ տեսել երկնի տակ
Ու երջանկություն փնտրել ամենուր:
Բայց այսուհետև ցանկալի վիճակ
Այլևըս փնտրել  ես  չեմ կամենում:
Դու,հիմա՜ր իմ սիրտ,զուր մի տրոփիր:

Կյանքը մինչև վերջ մեզ չի խաբել դեռ:
Մենք դեռ կարբենանք նոր ուժով շռայլ:
Սիրտ իմ,գոնե դու քնեիր այստեղ՝
Սիրածի փափուկ ծնկների վրա:
Կյանքը մինչև վերջ մեզ չի խաբել դեռ:

Մեզ էլ աչքաթող գուցե չի անի
Բախտը՝գահավեժ ձյան հյուսի պես գոռ
Եվ մեր այս սիրույն կպատասխանի
Միայն ու միայն սոխակի երգով:
Դու,հիմա՜ր իմ սիրտ,զուր մի տրոփիր:


Глупое сердце, не бейся!
Все мы обмануты счастьем,
Нищий лишь просит участья…
Глупое сердце, не бейся.

Месяца желтые чары
Льют по каштанам в пролесь.
Лале склонясь на шальвары,
Я под чадрою укроюсь.
Глупое сердце, не бейся.

Все мы порою, как дети.
Часто смеемся и плачем:
Выпали нам на свете
Радости и неудачи.
Глупое сердце, не бейся.

Многие видел я страны.
Счастья искал повсюду,
Только удел желанный
Больше искать не буду.
Глупое сердце, не бейся.

Жизнь не совсем обманула.
Новой напьемся силой.
Сердце, ты хоть бы заснуло
Здесь, на коленях у милой.
Жизнь не совсем обманула.

Может, и нас отметит
Рок, что течет лавиной,
И на любовь ответит
Песнею соловьиной.

Глупое сердце, не бейся.


****
Դու ինձ մի նայիր հանդիմանանքով,
Արհամարհանքըս բաց է քեզ համար,
Բայց սիրում եմ ես հայացքըդ խումար
Եվ չարաճճի հեզությունը քո:

Այո, թվում ես պառկած-հաղթըված,
Ու ես ուրախ եմ տեսնել մի վիճակ,
Երբ որ աղվեսը՝ սուտմեռուկ տված,
Որսում է ագռավ ու ագռավի ձագ:

Դեհ,ինչ կա,որսա,ես վախ չեմ զգում:
Միայն թե հանկարծ բոցըդ չմարի:
Քեզ նմանները իմ սառած հոգուն
Քիչ չեն հանդիպել:Որսո՞ւմ ես:Բարի:

Սիրում եմ,սակայն ոչ թե քեզ,անգի՜ն:
Դու արձագանքն ես,լոկ ստվեր ես սուտ:
Դեմքըդ հուշում է ինձ ուրիշ մեկին,
Որ ուներ աչքեր կապո՜ւյտ ու կապու՜յտ:

Ինչ փույթ,թե քեզ պես չէր թվում խոնարհ
Եվ առերևույթ սառն էր միգուցե,
Բայց իր վեհ քայլքով,հայացքով խոնավ
Հոգիս մինչև տակ նա ալեկոծեց:

Չես շփոթեցնի այդպիսի մեկին,
Չես ուզի գնալ,բայց և կգնաս,
Իսկ դու նույնիսկ քո ստով քնքշագին
Չես կարող վերքով սրտիս տալ վնաս:

Արհամարհելով քեզ այսպես՝էլի
Քո առաջ պիտի բացվեմ անվարանք.
Դժոխք ու դրախտ թե չլինեին՝
Մարդն ինքը պիտի հորիներ դրանք:

Не гляди на меня с упреком,
Я презренья к тебе не таю.
Не люблю я твой взор с поволокой
И лукавую кротость твою.

Да, ты кажешься мне распростертой,
И, пожалуй, увидеть я рад,
Как лиса, притворившись мертвой,
Ловит воронов и воронят.

Ну и что же - лови, я не струшу,
Только как бы твой пыл не погас?
На мою охладевшую душу
Натыкались такие не раз.

Не тебя я люблю, дорогая,
Ты лишь отзвук, лишь только тень, -
Мне в лице твоем снится другая,
У которой глаза - голубень.

Пусть она и не выглядит кроткой
И, пожалуй, на вид холодна,
Но она величавой походкой
Всколыхнула мне душу до дна.

Вот такую едва ль отуманишь,
И не хочешь пойти, да пойдешь,
Ну, а ты даже в сердце не вранишь
Напоенную ласкою ложь.

Но и все же, тебя презирая,
Я смущенно откроюсь навек:
Если б не было ада и рая,

Их бы выдумал сам человек.

                 
                *** 


Շագանե ,օ,դու իմ Շագանե,
Հյուսիսից եմ եկել ես հեռու,
Ու պատրաստ եմ ես քեզ պատմելու
Արտերից ու լուսնից մեր անեղծ,
Շագանե,օ, դու իմ Շագանե:

Հյուսիսից եմ եկել ես հեռու,
Ուր լուսինն այնքան մեծ է ու ջինջ.
Ձեր Շիրազը որքան էլ թովիչ,
Բայց էլի ինձ Ռյազանն է գերում,
Հյուսիսից եմ եկել ես հեռու:


Ես պատրաստ եմ հիմա պատմելու,
Որ մազերն իմ առա արտերից,
Թե կուզես փաթաթիր մատներիդ,
Նրանք նուրբ են այնպես ու հլու:

Մեր լուսնի,արտերի մասին լայն
Դու գանգուր մազերից իմ դատիր,
Թանկագինս,ժպտա,կատակիր,
Չարթնացնես իմ հուշերը միայն
Մեր լուսնի,արտերի մասին լայն:

Շագանե,օ, իմ Շագանե,
Հյուսիսում մի աղջիկ կա նույնպես,
Որ դեմքով քեզ նման է այնպես...
Չի կարող նա մտքից  ինձ հանել,
Շագանե ,օ, դու իմ Շագանե:


Шаганэ ты моя, Шаганэ! 
Потому, что я с севера, что ли, 
Я готов рассказать тебе поле, 
Про волнистую рожь при луне. 
Шаганэ ты моя, Шаганэ. 

Потому, что я с севера, что ли, 
Что луна там огромней в сто раз, 
Как бы ни был красив Шираз, 
Он не лучше рязанских раздолий. 
Потому, что я с севера, что ли. 

Я готов рассказать тебе поле, 
Эти волосы взял я у ржи, 
Если хочешь, на палец вяжи - 
Я нисколько не чувствую боли. 
Я готов рассказать тебе поле. 

Про волнистую рожь при луне 
По кудрям ты моим догадайся. 
Дорогая, шути, улыбайся, 
Не буди только память во мне 
Про волнистую рожь при луне. 

Шаганэ ты моя, Шаганэ! 
Там, на севере, девушка тоже, 
На тебя она страшно похожа, 
Может, думает обо мне... 
Шаганэ ты моя, Шаганэ.

Ե.Վոլկով

Ես հիշում եմ

Անգինս,թախիծով  մի անանց
Հիշում եմ ես փայլը մազերիդ,
Ինձ համար դժվար էր չափազանց
Թողնել ու հեռանալ քեզանից:

Գիշերներն եմ հիշում ես աշնան,
Կեչի ծառն ու շրշյունն ստվերի...
Ասենք թե կարճ էին օրերն այն,
Երկար էր լուսնի  լույսն ավելի :

Հիշում եմ,դու ասում էիր ինձ.
«Կգնան տարիներն այս անդարձ,
Կգտնես,կսիրես ուրիշին
Եվ ինձ էլ չես հիշի ,իմ սիրած»:

Եվ այսօր ծաղկավառ,գեղատես
Լորենին հիշեցրեց ինձ կրկին,
Թե ինչ-որ քնքշությամբ էի ես
Ծաղիկներ շաղ տալիս իմ գլխին:

Եվ սիրտս ,որ ջերմ է և արթուն,
Ուրիշին սիրելով խորապես,
Ինչպես մի սիրելի պատմություն
Նրա հետ հիշում է նաև քեզ:

Я помню, любимая, помню
Сиянье твоих волос...
Не радостно и не легко мне
Покинуть тебя привелось.

Я помню осенние ночи,
Березовый шорох теней...
Пусть дни тогда были короче,
Луна нам светила длинней.

Я помню, ты мне говорила:
«Пройдут голубые года,
И ты позабудешь, мой милый,
С другою меня навсегда».

Сегодня цветущая липа
Напомнила чувствам опять,
Как нежно тогда я сыпал
Цветы на кудрявую прядь.

И сердце, остыть не готовясь
И грустно другую любя,
Как будто любимую повесть
С другой вспоминает тебя.

‹1925›


                   

Նկ.Ս.Ժուկովսկի

Ես տխրությամբ եմ նայում հիմա քեզ,
Ինչպիսի՜ կսկիծ ու դառն ափսոսանք...
Ուրեմն կյանքում թե դու, և թե ես
Աշնան պղնձե սաղարթին հասանք:

Օտար շուրթերը տարել են վաղուց
Քո ջերմությունն ու դողը կուսական,
Կարծես թե բարակ անձրև է մաղում
Հոգուց իմ՝ արդեն կիսով չափ հանգած:

Ինչ արած:Սիրտս իմ թող զուր չթախծի,
Բացվել է հոգիս խնդության մի ջինջ...
Չէ՞   որ այս դեղին մոխիրից բացի
Ինձ համար կյանքում չմնաց ոչինչ:

Չէ՞   որ ինքս ինձ չեմ պահպանել ես
Խաղաղ կյանքի ու խնդության համար,
Իմ անցած ճամփան,ախ, կարճ է այնպես,
Բայց սխալներն իմ՝այնքան անհամար:

Ծիծաղելի  կյանք,հիմար գժտություն,
Այդպես եղել է,այդպես կլինի,
Ցանված է այգին որպես շիրմատուն
Հարթ ոսկորներով այս կեչիների:

Գիտեմ ,որ այնտեղ չի ծաղկում այգին,
Չի ծփում վարսակն,հովը չի երգում,
Դրա համար էլ այնպես դառնագին
Մի դող եմ զգում իմ հոգու խորքում:

Գիտեմ,այն երկրում չեն լինի երբեք
Արտերն այս անծայր,ոսկու պես շողուն...
Դրա համար էլ թանկ են ինձ մարդիկ,
Որոնք ապրում են ինձ հետ այս հողում:

Мне грустно на тебя смотреть,
Какая боль, какая жалость!
Знать, только ивовая медь
Нам в сентябре с тобой осталась.

Чужие губы разнесли
Твое тепло и трепет тела.
Как будто дождик моросит
С души, немного омертвелой.

Ну что ж! Я не боюсь его.
Иная радость мне открылась.
Ведь не осталось ничего,
Как только желтый тлен и сырость.

Ведь и себя я не сберег
Для тихой жизни, для улыбок.
Так мало пройдено дорог,
Так много сделано ошибок.

Смешная жизнь, смешной разлад.
Так было и так будет после.
Как кладбище, усеян сад
В берез изглоданные кости.

Вот так же отцветем и мы
И отшумим, как гости сада...
Коль нет цветов среди зимы,
Так и грустить о них не надо.



                    ***

Դու ինձ չես սիրում,չես ափսոսում ինձ,
Մի՞ թե ես մի քիչ գեղեցիկ չեմ,
Ինձ չնայելով՝տոչորում կրքից,
Ուսիս ես դնում ձեռքերդ ջերմ:

Քեզ հետ,զգայուն ու խենթ իմ ջահել,
Ես ոչ քնքուշ եմ ,ոչ էլ կոպիտ,
Քանիսի՞ ն ես դու ,ասա, փայփայել,
Քանի՞  շուրթեր են հպվել շուրթերիդ:

Ես գիտեմ,նրանք լոկ իբրև ստվեր
Անցան ,չդիպած քո ջերմ հրին,
Շատ ծնկների ես դու կյանքում նստել:
Հիմա նստել ես իմ ծնկներին:

Թող որ կիսափակ քո այդ աչքերում
Պատկերն է ինչ-որ մի ուրիշի,
Ախր,ես ինքս էլ քեզ շատ եմ սիրում,
Այրվելով հրում հեռու հուշի:

 Դու այս կրակը բախտ չհամարես,
Սա լոկ մի կապ է՝թեթև ու հեշտ,
Ինչպես պատահմամբ հանդիպել եմ քեզ,
Այնպես էլ կտամ քեզ հրաժեշտ:

Դու էլ կգնաս քո կյանքի ճամփան,
Ցրելու  օրերդ այդ տխրագին,
Չհամբուրվածին ձեռք չտաս սակայն,
Չթովես երբեք չվառվածին:

Ու երբ մեկի հետ նրբանցքով մի լուռ,
Սիրուց խոսելով ,անցնես մի օր,
Գուցե դուրս կգամ ես էլ շրջելու,
Ու կհանդիպենք մենք նորից նոր:

Կսեղմես նրան  նուրբ ուսերը քո
Ու կխոնարհվես ինձ տեսնելիս,
Մեղմորեն կասես «բարի երեկո»,
«Բարի երեկո»,-կասեմ ես «miss»:

Եվ ոչինչ ,ոչինչ ինձ չի վրդովի,
Դող չի պատճառի ինձ ոչ մի բան,
Ով որ սիրել է,նրան չես թովի,
Ով այրվել է՝ չես վառի նրան:


Ты меня не любишь, не жалеешь,
Разве я немного не красив?
Не смотря в лицо, от страсти млеешь,
Мне на плечи руки опустив.

Молодая, с чувственным оскалом,
Я с тобой не нежен и не груб.
Расскажи мне, скольких ты ласкала?
Сколько рук ты помнишь? Сколько губ?

Знаю я - они прошли, как тени,
Не коснувшись твоего огня,
Многим ты садилась на колени,
А теперь сидишь вот у меня.

Пусть твои полузакрыты очи
И ты думаешь о ком-нибудь другом,
Я ведь сам люблю тебя не очень,
Утопая в дальнем дорогом.

Этот пыл не называй судьбою,
Легкодумна вспыльчивая связь, -
Как случайно встретился с тобою,
Улыбнусь, спокойно разойдясь.

Да и ты пойдешь своей дорогой
Распылять безрадостные дни,
Только нецелованных не трогай,
Только негоревших не мани.

И когда с другим по переулку
Ты пройдешь, болтая про любовь,
Может быть, я выйду на прогулку,
И с тобою встретимся мы вновь.

Отвернув к другому ближе плечи
И немного наклонившись вниз,
Ты мне скажешь тихо: "Добрый вечер!"
Я отвечу: "Добры вечер, miss".

И ничто души не потревожит,
И ничто ее не бросит в дрожь, -
Кто любил, уж тот любить не может,
Кто сгорел, того не подожжешь.

                   ***

Գուցե ուշ,գուցե շատ ավելի վաղ,
Այդ մասին չեմ էլ մտածել,ավա՜ղ,
Այն Դոն-Ժուանին նմանվեցի ես
Մի թեթևամիտ բանաստեղծ որպես:

Ի՞ նչ է պատահել:Ես ի՞ նչ եմ անում:
Ամեն օր դուռն եմ բախում մի նոր տան:
Չեմ խղճում ես ինձ և չեմ էլ տանում
Դառնությունները դավաճանության:

Ես միշտ ուզել եմ,որ քիչ բաբախի
Սիրտս ջերմ ու պարզ զգացմունքներում:
Ի՞ նչ եմ որոնում այս թեթևամիտ,
Այս կեղծ ու դատարկ կանանց աչքերում:

Իմ արհամարհանք,զսպիր ինձ հիմա,
Ինձ ամբողջ կյանքում ուղեկցել ես դու:
Պաղ փրփուրներ են իմ հոգու վրա
Եվ յասամանի կապույտ սոսափյուն:

Պաղ վերջալույսի լիմոնե լույսն է իմ հոգու վրա,
Եվ սակայն մեգ ու մշուշի միջից նույն ձայն է լսվում,-
Դե, Դոն-Ժուան,մարտահրավեր ընդունիր հիմա,
Զգացմունքների ազատությունը ունի հատուցում:

Եվ հանդարտորեն մարտահրավերն ընդունելով ես,
Տեսնում եմ հիմա,որ միևնույնն է ինձ համար սակայն-
Մեծարել բուքը մայիսյան կապույտ ծաղկափոշու տեղ
Եվ սեր հորջորջել դողն զգայական:

Այսպես է եղել:Այսքանն է կյանքից ինձ բաժին ընկել,
Եվ նրա համար եմ ես շատ շատերին ծնկները գրկել,
Որպեսզի ժպտա բախտը հավիտյան,
Չհաշտվելով կսկիծների հետ դավաճանության...


Может, поздно, может, слишком рано,
И о чем не думал много лет,
Походить я стал на Дон-Жуана,
Как заправский ветреный поэт.

Что случилось? Что со мною сталось?
Каждый день я у других колен.
Каждый день к себе теряю жалость,
Не смиряясь с горечью измен.

Я всегда хотел, чтоб сердце меньше
Билось в чувствах нежных и простых,
Что ж ищу в очах я этих женщин —
Легкодумных, лживых и пустых?

Удержи меня, мое презренье,
Я всегда отмечен был тобой.
На душе холодное кипенье
И сирени шелест голубой.

На душе — лимонный свет заката,
И все то же слышно сквозь туман,
За свободу в чувствах есть расплата,
Принимай же вызов, Дон-Жуан! 

И, спокойно вызов принимая,
Вижу я, что мне одно и то ж -
Чтить метель за синий цветень мая,
Звать любовью чувственную дрожь.

Так случилось, так со мною сталось,
И с того у многих я колен,
Чтобы вечно счастье улыбалось,

Не смиряясь с горечью измен.

             
Անդորրություն է իջել ամպերի թուխ դեզերին,
Դադարել է անձրևը և ամպրոպն է դադարել:
Տաղտկալի է ինձ համար՝ քեզ հետ, Սերգեյ Եսենին,
Երկնքին նայել:
Տաղտկալի է ինձ համար այս երկնային ծառի տակ
Խուլ սոսափյունը լսել աներևույթ թևերի.
Չեն արթնանա քո երգից գերեզմանները խաղաղ
Քո նախնիների:

Խոսքդ կապել է սիրով,քնքշանքով իր ամեն,
Պաշարել է հեռավոր հեռուները օրերիդ:
Քո երազը կզնգա ոչ թե քամիների մեջ,
Այլ հատորներիդ:

Ինչ-որ մեկը կնստի,ինչ-որ մեկը զարմանքով
Իր ուսերը կճկի,կըերկարի մատները:
Ինչ-որ մեկին մոտիկ է քո կարմրածուփ երեկոն,
Սակայն ո՞վ է քո տերը:

Այն կհուզի ,կցնցի Բրյուսովին,Բլոկին,
Կարթնացնի և այլոց:
Բայց այնպես էլ ցերեկ այն արևելքից կծագի
Կբռնկվի այնպես  էլ ակնթարթը ալեկոծ:

Երգերը չեն փոփոխի երկրի պատկերը երբեք
Եվ չեն թափի,չեն թափի տերևները հողմահար:
Շրթունքները ծառին գամված գիշեր ու ցերեկ,
Հավիտյան ու հար:

Տարածել է մշտապես իր ձեռքերը անտարբեր
Քո Պիղատոսն աստղային....
Աստված,աստված,աստված իմ,ինչի համար ես պահել,
Հանձնիր ինձ մահին:


Проплясал, проплакал дождь весенний,
Замерла гроза.
Скучно мне с тобой, Сергей Есенин,
Подымать глаза...

Скучно слушать под небесным древом
Взмах незримых крыл:
Не разбудишь ты своим напевом
Дедовских могил!

Привязало, осаднило слово
Даль твоих времен.
Не в ветрах, а, знать, в томах тяжелых
Прозвенит твой сон.

Кто-то сядет, кто-то выгнет плечи,
Вытянет персты.
Близок твой кому-то красный вечер,
Да не нужен ты.

Всколыхнет он Брюсова и Блока,
Встормошит других.
Но все так же день взойдет с востока,
Так же вспыхнет миг.

Не изменят лик земли напевы,
Не стряхнут листа...
Навсегда твои пригвождены ко древу
Красные уста.

Навсегда простер глухие длани
Звездный твой Пилат.
Или, Или, лама савахфани,

Отпусти в закат.

Մոր Աղոթքը

Գյուղի ծայրին՝ ծխամած
Մի խրճիթ կա,ուր տրտում,
Սրբապատկերի դիմաց
Մի պառավ է աղոթում:

Պառավն աղոթք է անում,
Հիշում որդուն արցունքով,
Հայրենիքն է պաշտպանում
Որդին հեռվում իր կյանքով:

Պառավն աղոթք է անում,
Սրբում արցունքն իր վարար,
Իսկ հոգնաբեկ աչքերում
Երազներ են ծաղկուն վառ:

Տեսնում է դաշտը հեռու,
Պատերազմի դաշտը տաք,
Դաշտում տեսնում է որդուն՝
Իր հերոսին նահատակ:

Լայն կրծքին վերք է բացվել՝
Նման կարմիր կրակի,
Ձեռքում դրոշն է սեղմել
Թշնամական բանակի:

Երջանկության, ցավի տակ
նա քարացավ ու լռեց
Եվ գլուխը սպիտակ
իր ձեռքերին խոնարհեց:

Ճերմակ վարսերը իջան
Եվ հոնքերը ծածկեցին ,
Եվ արցունքի ուլունքներ
այտերն ի վար թափվեցին...
1914
թարգմ. Հ. Սահյան

Նկ. Ա.Սավրասով

МОЛИТВА МАТЕРИ
На краю деревни старая избушка,
Там перед иконой молится старушка.
Молится старушка, сына поминает,
Сын в краю далеком родину спасает.
Молится старушка, утирает слезы,
А в глазах усталых расцветают грезы.
Видит она поле, это поле боя,
Сына видит в поле — павшего героя.
На груди широкой запеклася рана,
Сжали руки знамя вражеского стана.
И от счастья с горем вся она застыла,
Голову седую на руки склонила.
И закрыли брови редкие сединки,
А из глаз, как бисер, сыплются слезинки.

‹1914›

Լեվիտան,Ոսկե աշուն
  
Տերևներն են թափվում,տերևներն են թափվում,
Հառաչում է քամին
Այնպես՝ձիգ,այնպես խուլ,
Արդյոք ո՞վ խնդություն կբերի իմ սրտին,
Ով կտա քեզ հանգիստ,բարեկամ իմ տխուր:

Ծանրացած կոպերով ես նայում եմ խաղաղ,
Ես նայում եմ ահա լուսնյակին,
Լռության մեջ կանչեց մի հեռու աքաղաղ
Ու պատռեց մթնշաղը կրկին:

Աղջամուղջ է լռին:Վաղորդյան: Կապտավուն:
Ու թռչող աստղերի օրհնանքի տակ այս ջինջ.
Կռահել եմ ուզում ես ինչ-որ ցանկություն,
Սակայն ի՞նչ ցանկանալ,սակայն ի՞նչ:

Առօրյա բեռան տակ արդյոք ի՞նչ ցանկանալ,
Անեծքներ տեղալով քո բախտին դժնակ,
Կուզեի ես հիմա մի բարի ու մի լավ
Աղջկա հանդիպել լորենու շուքի տակ:

Որ ժպտար ինձ քնքուշ՝ տերեփուկ աչքերով,
Միայն ինձ ,-
Եվ ուրիշ ոչ ոքի,
Որ խոնավ ու իր նոր հույզերով ու սիրով
Քեզ հանգիստ պարգևեր,իմ հոգի:

Որ այս ջինջ ու ճերմակ լուսնի տակ՝ սիրտս բաց
Երջանիկ և ուրախ բախտի դեմ,
Ես՝թեքված իմ երգին չթախծեմ,չտխրեմ
Եվ ուրիշ մի ջահել սրտի հետ միացած,
Չափսոսամ երբևէ տարիներն իմ անցած:

Листья падают, листья падают.
Стонет ветер,
Протяжен и глух.
Кто же сердце порадует?
Кто его успокоит, мой друг?

С отягченными веками
Я смотрю и смотрю на луну
Вот опять петухи кукарекнули
В обосененную тишину.

Предрассветное. Синее. Раннее.
И летающих звезд благодать.
Загадать бы какое желание,
Да не знаю, чего пожелать.

Что желать под житейскою ношею,
Проклиная удел свой и дом?
 Я хотел бы теперь хорошую
Видеть девушку под окном.

Чтоб с глазами она васильковыми
Только мне -
Не кому - нибудь -
И словами и чувствами новыми
Успокоила сердце и грудь.

Чтоб под этою белою лунностью,
Принимая счастливый удел,
Я над песней не таял, не млел
 И с чужою веселою юностью 

О своей никогда не жалел.

                        

Նկ.Յու.Կլեվեր

Փռվել է դարձյալ ճերմակ
դաշտերին
Նուրբ ու նախշավոր ծիրանին անծայր,
Եվ ղողաջում է ընդերկար ու զիլ
Նիժեգորոդյան զանգակը դարձյալ:

Դու ցույց ես տալիս քողի տակ միգոտ
Հրապույրները քո աղջկական.
Եվ հովն է շոյում շեկ ծամերը քո
Գլխաշորիդ տակ քնքշորեն այնքան:

Մերթ երևում է ,մերթ կորչում էլի
Երկնակամարը հրով շիկացած:
Ոչ,երբեք,երբեք ինձ չի հմայի,
Չի խաբի ձեռքը քո պճնազարդված:

Վաղուց եմ տեսնում երազներիս մեջ
Դաշտերի բոսոր լայնութունն արձակ...
Քեզ-մի սրահակ բարձրաբերձ ու պերճ,
Ինձ-հեռու՜,հեռու՜,հեռավոր մի վանք:

Կապույտ է այստեղ,և բոց կա խաղաղ,
Եվ թեթև ծխի շղարշ քնքշագին:
Ես կլինեմ մի բարի վանեղբայր,
Իսկ դու կլինես կենսասեր մի կին:

Եվ մենք երկուսս էլ,գիտեմ, կթախծենք
Առաձգական անդորրության մեջ,-
Ես քեզ,քեզ համար մռայլ,վշտաբեկ,
Իսկ դու ինձ համար կարտասվես անվերջ:

Բայց չեմ ընդունի,ինչ էլ որ դառնա,
Ոչ խորություններ,ոչ քնքշանք բարի,
Իմ աշխարհ տեսած աչքերը հիմա
Սիրահարված են ուրիշ աշխարհի:

Опять раскинулся узорно
Над белым полем багрянец,
И заливается задорно
Нижегородский бубенец.

Под затуманенною дымкой
Ты кажешь девичью красу,
И треплет ветер под косынкой
Рыжеволосую косу.

Дуга, раскалываясь, пляшет,
То выныряя, то пропав,
Не заворожит, не обмашет
Твой разукрашенный рукав.

Уже давно мне стала сниться
Полей малиновая ширь,
Тебе — высокая светлица,
А мне — далекий монастырь.

Там синь и полымя воздушней
И легкодымней пелена.
Я буду ласковый послушник,
А ты — разгульная жена.

И знаю я, мы оба станем
Грустить в упругой тишине:
Я по тебе — в глухом тумане,
А ты заплачешь обо мне.

Но и поняв, я не приемлю
Ни тихих ласк, ни глубины -
Глаза, увидевшие землю,
В иную землю влюблены.


1916


                         *** 

Ճերմակ բաճկոն ու կարմիր գոտիկ,
Կակաչ եմ քաղում մարգում մոտիկ:

Շուրջպարն է թնդում գյուղի ծայրին,
Երգում է այնտեղ իմ սիրուհին:

Հիշում եմ,ինչպես նա ինձ դաղեց.
«Քո շեկ քաքուլն իմ հոգին հանեց,

Բայց ուրի՜շն է իմ սանրը պահում,
Սիրուն ես,սակայն...սիրտս չե՜ս այրում»:

Գիտեմ,ինչու չի նա ինձ սիրում՝
Ես քիչ եմ պարում,քիչ եմ խմում:

Խոնարհ կանգնում եմ մի անկյունում,
Երբ ուրիշները քեֆ են անում:

Ինչ բախտավո՜ր է իմ թշնամին՝
Քեզ հետ պարում է՝ինչպես քամին.

Բաղեղի նման նրան փարվում՝
Ժպիտով ես ինձ միայն այրում...

Ճերմակ բաճկոն ու կարմիր գոտիկ,
Կակաչ եմ քաղում մարգում մոտիկ:

Սիրտս ծաղկում է կակաչի պես...
Ի՜նչ արած ,երբ նա չի սիրում քեզ....         

Белая свитка и алый кушак,
Рву я по грядкам зардевшийся мак.
Громко звенит за селом хоровод,
Там она, там она песни поет.

Помню, как крикнула, шигая в сруб:
"Что же, красив ты, да сердцу не люб.
Кольца кудрей твоих ветрами жжет,
Гребень мой вострый другой бережет".

Знаю, чем чужд ей и чем я не мил:
Меньше плясал я и меньше всех пил.
Кротко я с грустью стоял у стены,
Все они пели и были пьяны.

Счастье его, что в нем меньше стыда,
В шею ей лезла его борода.
Свившись с ним в жгучее пляски кольцо,
Брызнула смехом она мне в лицо.

Белая свитка и алый кушак,
Рву я по грядкам зардевшийся мак.
Маком влюбленное сердце цветет,

Только не мне она песни поет. 

   
                     

Յու.Կլեվեր

Անցավ օրը,և սահմանը կարճացավ,
Իմ մեկնումի պահը դարձյալ մոտեցավ:
Ես հատում եմ մատիս թեթև շարժումով
Տարիների գաղտնիքների ջուրը մով:

Ճակատագրիս ալիքների վրա լուրթ
Կուտակվում է փրփուրների քափը ցուրտ,
Եվ դառնում է լուռ գերության հետքը սառ
Իմ խորոշմած շրթունքի մոտ նոր մի ծալ:

Օրը-օրի օտարանում եմ ես ինձ
Եվ նրանց ,ում հրամայեց կյանքը մի օր:
Ինչ-որ դաշտի սահմանի մոտ հեռավոր
Ես կտրեցի իմ ստվերը իմ մարմնից:

Մերկ,անհագուստ նա հեռացավ ու գնաց,
Իր հետ տարավ իր ուսերը կռացած:
Թոշեց գնաց և ինչ-որ մի հեռու տեղ
Ուրիշին է ուրիշին է նա գտել:

Եվ գուցե թե խոնարհվելով դեպի նա,
Բոլորովին մոռացել է ինձ հիմա
Ու քողի մեջ ցնորական խավարի
Փոփոխել է ծալքերը շուրթ-բերանի:

Բայց ապրում է,թափառում է լեռներում
Որպես անցած տարիների արձագանք:
Սև ստվերով նկարն եմ ես համբուրում
Իմ շուրթերով կապուտակ:

День ушёл, убавилась черта́,
Я опять подвинулся к уходу.
Лёгким взмахом белого перста
Тайны ле́т я разрезаю воду.

В голубой струе моей судьбы
Накипи холодной бьётся пена,
И кладёт печать немого плена
Складку новую у сморщенной губы.

С каждым днём я становлюсь чужим
И себе, и жизнь кому велела.
Где-то в поле чистом, у межи,
Оторвал я тень свою от тела.

Неодетая она ушла,
Взяв мои изогнутые плечи.
Где-нибудь она теперь далече
И другого нежно обняла.

Может быть, склоняяся к нему,
Про меня она совсем забыла
И, впери́вшись в призрачную тьму,
Складки губ и рта переменила.

Но живёт по звуку прежних лет,
Что, как эхо, бродит за горами.
Я целую синими губами
Чёрной тенью тиснутый портрет.


<1916>

         

          Նկ.Յու.Կլեվեր

Նման չէ գարունն,ավա՜ղ,խնդության,
Եվ արևից չէ ավազը դեղին:
Հնդկացորենի աղվամազն է տաք
Իր գույնը տվել քո այդ ձեռքերին:

Երդվեցինք կապույտ  ջրատեղի մոտ,
Ճերմակափետուր կարապի վրա,
Որ մենք միասին կլինենք հավետ
Եվ երբեք ,երբեք չենք թողնի իրար:

Խնկարկում էր մեղմ խավարը բարակ,
Եվ իրիկունը թախծոտ էր այնքան:
Ես ճամփա դրի քեզ մինչև պուրակ-
Դեպի խրճիթը քո հայրենական:

Ես երկար ,երկար երերուն նիրհով
Հայացքս կտրել չէի կարենում,
Երբ որ առմուտքից պայծառ ժպիտով 
Քո գլխարկն էիր դու թափահարում:

Весна на радость не похожа,
И не от солнца желт песок.
Твоя обветренная кожа
Лучила гречневый пушок.

У голубого водопоя
На шишкоперой лебеде
Мы поклялись, что будем двое
И не расстанемся нигде.

Кадила темь, и вечер тощий
Свивался в огненной резьбе,
Я проводил тебя до рощи,
К твоей родительской избе.

И долго, долго в дреме зыбкой
Я оторвать не мог лица,
Когда ты с ласковой улыбкой

Махал мне шапкою с крыльца.

                 *** 
Սուրում է լճի վարդագույն ջրում
Աշնան ոսկեղեն տերևի հյուլը,
Ինչպես թիթեռն է  նվաղած սուրում
Դեպի խավարում առկայծող հուրը:

Ես գերված եմ այս գիշերով խաղաղ,
Հարազատ են ինձ դեղնած արտերը,
Աշնան հողմն,ինչպես սիրահար տղա,
Բարձրացընում է կեչու փեշերը:

Զով է և հովտում,և հոգուս խորքում,
Մուժը նման է գառների հոտի,
Դռնակի ետև,աշնան լուռ այգում,
Հնչում է զանգն ու մարում կարոտից:

Չէի ունկնդրել դեռ այսքան լռին,
Ես հավերժ ձայնին բանական նյութի,
Ին լա՜վ կլիներ,ինչպես այս ուռին,
Շուռ եկած ցոլալ ջրերում գետի:

Ինչ լավ կլիներ այս դաշտում ժպտուն
Լուսնյակի դնչով թարմ  խոտ որոճալ...
Ո՞ւր ես դու,խաղա՜ղ իմ երջանկություն՝
Ամեն ինչ սիրել՝ ոչի՜նչ չտենչալ...

Закружилась листва золотая
В розоватой воде на пруду,
Словно бабочек легкая стая
С замираньем летит на звезду.

Я сегодня влюблен в этот вечер,
Близок сердцу желтеющий дол.
Отрок-ветер по самые плечи
Заголил на березке подол.

И в душе и в долине прохлада,
Синий сумрак как стадо овец,
За калиткою смолкшего сада
Прозвенит и замрет бубенец.

Я еще никогда бережливо
Так не слушал разумную плоть,
Хорошо бы, как ветками ива,
Опрокинуться в розовость вод.

Хорошо бы, на стог улыбаясь,
Мордой месяца сено жевать...
Где ты, где, моя тихая радость,

Все любя, ничего не желать?

***

Ցնորք

Մութ եղևնուտում ոսկուն են տալիս
Ուռենիների տերևները չոր.
Ես բարձր ափն եմ ահա դուրս գալիս,
Ուր լճախորշն է օրորվում անդորր...
Զույգ կիսալուսնի ցնցվող պոզերից
Պղտորվել է լիճն ինչպես շեկ մի ծուխ.
Չտարբերելով ջուրը սեզերից,
Ջրահավն է ճահճում լալիս կամացուկ:
Հնձված,ամայի այդ մարգագետնից
Լսում եմ մի կանչ ինձ այնպե՜ս ծանոթ.
Իմ մտերմուհի,դու կանչում ես ինձ
Թախծելու՝նիրհուն քո ափերի մոտ...
Բազում տարիք  են իմ գլխով սահել,
Խինդ ու ցավեր եմ տեսել ես բազում,
Բայց սրբությամբ եմ սրտիս մեջ պահել
Քո մշուշային թևերը նազուկ:

Այն պարմանուհուն հեզ ու զգայուն,
Աղավնիներին համբուրած միայն,
Որ նրբիրան է,քայլվածքը՝սահուն,-
Քո մեջ ,իմ ցնորք,սիրել եմ նրա՜ն...
Ընկած գյուղից գյուղ,քաղաքից- քաղաք,
Քե՜զ եմ որոնել առանց դադարի.
Եվ հաճախ ինձ դու ծիծաղով զանգակ
Թովել ես,տարել արտը հաճարի...
Ներս անցա մի օր վանքի պարսպից
Ու մտա ծածուկ տաճարն սպիտակ.
Կապույտ ջրերում լողացող արփին
Ոսկյա ուրարն  իր նետեց ոտքիս տակ...
Կանգնել էի ես որպես մենակյաց,
Երբ շունչս խեղդեց լռությունը տոթ.
Դու հայտնվեցիր սև քողով ծածկված
Ու հեզ կանգնեցիր պատուհանի մոտ:

Մոմի բույրերով իջնում էիր լուռ.
Էլ ինչպե՞ս հույզից դողացող ձեռքով
Ես չհպվեի ուսերին քո նուրբ...
Ասելու էի քեզ այնքա՜ն շատ բան,
Ինչ վաղուց ի վեր ճնշում էր հոգիս,
Բայց իմ դեմ լռին մխում էր ճամփան
Փիրուզ լճերի բոցերում ոսկի...
Լուռ նայում էիր սիզավետ դաշտին,
Ուր խիտ մշուշն էր գալարվում դանդաղ...
Եվ քո խորոշմած ,թոշնած ճակատին
Ընկան վարսերը քո արծաթաշաղ...
Խամրեցին գույներն զգեստիդ ծալքում.
Ինձ թվաց,թե մութ ջրերում այնժամ,
Ինձնից հեռացած,հույսերս էր ծամում
Քո սվսվացող բերանն անատամ:

Բայց ցուրտը երկար չտանջեց հոգիս.
Նոր հուզումներով իմ սիրտը բարձած՝
Թև՜ տվի հոգուս երերուն ոտքին,
Եվ նո՜ր, լուսավո՜ր ափերով անցա:
Սրտիս վերքն անցավ՝ սպի չթողած.
Իմ սերը մարեց,ու խաղաղվեցի.
Սակայն մշուշից քո դեմքը շողաց,
Դու եկար նորից վեհ ու գեղեցիկ:
«Նայի՜ր ինձ, նայիր, թե լա՜վն եմ ինչքան.
Քեզ կյանքն ինձանով սպառնում էր լոկ,
Իսկ ես օդ եմ,ջուր ու կյա՜նք իսկական...»:
Հնձված,ամայի այդ մարգագետնից
Մի կանչ եմ լսում ինձ այնպես ծանոթ
Իմ մտերմուհի՜,դու կանչում ես ինձ
Թախծելու՝նիրհուն քո ափերի մոտ:

Նկ.Յու.Կլեվեր

МЕЧТА
(Из книги «Стихи о любви»)

В темной роще на зеленых елях
Золотятся листья вялых ив.
Выхожу я на высокий берег,
Где покойно плещется залив.
Две луны, рога свои качая,
Замутили желтым дымом зыбь.
Гладь озер с травой не различая,
Тихо плачет на болоте выпь.
В этом голосе обкошенного луга
Слышу я знакомый сердцу зов.
Ты зовешь меня, моя подруга,
Погрустить у сонных берегов.
Много лет я не был здесь и много
Встреч веселых видел и разлук,
Но всегда хранил в себе я строго
Нежный сгиб твоих туманных рук.

Тихий отрок, чувствующий кротко,
Голубей целующий в уста, —
Тонкий стан с медлительной походкой
Я любил в тебе, моя мечта.
Я бродил по городам и селам,
Я искал тебя, где ты живешь,
И со смехом, резвым и веселым,
Часто ты меня манила в рожь.
За оградой монастырской кроясь,
Я вошел однажды в белый храм:
Синею водою солнце моясь,
Свой орарь мне кинуло к ногам.
Я стоял, как инок, в блеске алом,
Вдруг сдавила горло тишина...
Ты вошла под черным покрывалом
И, поникнув, стала у окна.

С паперти под колокол гудящий
Ты сходила в благовоньи свеч.
И не мог я, ласково дрожащий,
Не коснуться рук твоих и плеч.


Я хотел сказать тебе так много,
Что томило душу с ранних пор,
Но дымилась тихая дорога
В незакатном полыме озер.
Ты взглянула тихо на долины,
Где в траве ползла кудряво мгла...
И упали редкие седины
С твоего увядшего чела...
Чуть бледнели складки от одежды,
И, казалось в русле темных вод, —
Уходя, жевал мои надежды
Твой беззубый, шамкающий рот.

Но недолго душу холод мучил.
Как крыло, прильнув к ее ногам,
Новый короб чувства я навьючил
И пошел по новым берегам.
Безо шва стянулась в сердце рана,
Страсть погасла, и любовь прошла.
Но опять пришла ты из тумана
И была красива и светла.

Ты шепнула, заслонясь рукою:
«Посмотри же, как я молода.
Это жизнь тебя пугала мною,
Я же вся как воздух и вода».
В голосах обкошенного луга
Слышу я знакомый сердцу зов.
Ты зовешь меня, моя подруга,
Погрустить у сонных берегов.

‹1916›

                      *** 

Ունի կանաչ,կանաչ վարսեր
Ու կուրծք ունի նա կուսական,
Օ՜,նուրբ կեչի,քնքուշ իմ սեր,
Ի՞նչ ես ջրին նայում այդքան:

Ի՞նչ է արդյոք շրշում քամին,
Ափի ավազն ի՞նչ է ասում,
Գուցե,կեչի, քո ճյուղ-ծամին
Լուսինն իբրև սանր ես ուզում:

Խոհերը քո ինձ վստահիր
Ու բաց արա գաղտնիքդ ինձ,
Սիրում եմ ես աշնանային
Աղմուկը քո տրտմաթախիծ:

Պատասխան է տալիս կեչին.
«Օ՜,հարցասեր իմ բարեկամ,
Գիշերն այստեղ աստղի տակ ջինջ
Հովիվն արցունք թափեց այնքան:

Լուսնկան էր ցոլում վերից
Ու կանաչին լույսն իր ցայտում,
Հովիվ տղան գրկել էր ինձ 
Ու մերկ ծնկներս էր փայփայում:

Հետո կանաչ ճյուղերիս տակ
Խոր հառաչով ասաց ինձ նա.
«Մնաս բարով, իմ աղավնյակ,
Մինչև կռունկը ետ դառնա»:

Зеленая прическа,
Девическая грудь.
О тонкая березка,
Что загляделась в пруд?
Что шепчет тебе ветер?
О чем звенит песок?
Иль хочешь в косы-ветви
Ты лунный гребешок?
Открой, открой мне тайну
Твоих древесных дум,
Я полюбил — печальный
Твой предосенний шум.
И мне в ответ березка:
«О любопытный друг,
Сегодня ночью звездной
Здесь слезы лил пастух.

Луна стелила тени,
Сияли зеленя.
За голые колени
Он обнимал меня.
И так, вдохнувши глубко,
Сказал под звон ветвей:
„Прощай, моя голубка,
До новых журавлей“».
15 августа 1918

Սև մարդը

Ընկեր իմ,ընկեր իմ,
Ես այնպես հիվա՜նդ եմ,
Որտեղի՞ ց եկավ այս մորմոքն անտեղի,
Այդ քամի՞ ն է թափում 
Աշնան չոր սաղարթը,
Թե ՞ օղի է թափվում իմ թմրած ուղեղին:

Գլուխըս թափ տալով ականջներն իր երկու,
Թվում է ,հավքի պես,
Պատրաստվում է թռչել.
Սև մարդը,
Սև մարդը
Սնարին իմ թեքվում,
Սև մարդը 
Ողջ գիշեր չի՜ թողնում ինձ ննջել:

Սև մարդը
Նողկալի ինչ-որ գիրք թղթատում,
Եվ ինչպես մեռելի
Սնարին տիրացուն,
Պատմում է ինձ կյանքը
Ստահակ մարդու
Եվ սիրտըս սարսափով ու վշտով է լեցուն:

Սև մարդը:
Սև մարդը:
«Լսում ես,լսում ես,-
Մրթմրթու՜մ է նա ինձ,-
Լավ մտքեր ու տենչեր շատ կային այս գրքում,
Ապրել է այս մարդը,
Այնտեղ,ուր ամենից
Նողկալ զավթիչներն
Ու գողերն են ապրում:
Ձմռան ձյունն այնտեղ
Խղճի պես մաքո՜ւր է 
Եվ ուրախ մանու՜մ է
Ճախարակը բքի,
Բախտամոլ է եղել այս մարդը կյանքում իր,
Բայց բարձր մարկայի
 Ու բարձր տեսակի:

Չքնաղ է նա եղել
Եվ պոետ իսկական,
Որ իր ոչ մեծ ուժով
Սրտերը հուզե՜լ է,
Եվ ինչ-որ մի կնոջ
Քառասուն տարեկան,
Չար աղջիկ է կոչել
Եվ միակ իր սերը:

Բախտը՝ խա՜ղ է ճարպիկ
Ձեռքերրի և մտքի,
Եվ միշտ էլ անբախտ են
Վեհերոտ սրտերը,
Ի՜նչ փույթ,թե երբեմն
Տառապում է հոգին,
Տեսնելով կոտրտված
Ու կեղծված ժեստերը:

Բուքի մեջ լինի,թե
Առօրյա գաղջ ցրտում,
Կորուստի պահերին
Թե վշտի դարանում,
Երևալ հասարակ,պարզասիրտ ու ժպտուն՝
Ահա քեզ մեծագույն արվեստը աշխարհում»:

«Գթա՜ ինձ,օ, սև մարդ,
Եվ քո խոսքն ընդհատիր,
Առանց այն էլ հոգիս
Պղտոր ու մոլոր է,
Իմ ինչի՜ն է կյանքն այդ
Խայրառակ պոետի,
Խնդրում եմ, ուրիշին
Պատմիր այդ բոլորը»:

Սև մարդը սևեռուն
Նայում է իմ դեմքին
Եվ աչքերը նրա 
Բիլ փսխուքն է պատում,
Կարծես թե ես հենց նոր 
Թալանել եմ մեկին,
Եվ գող եմ ,սրիկա,
Որին չեն նկատում...

Ընկեր իմ ,ընկեր իմ,
Ես այնպես հիվանդ եմ,
Որտեղի՞ ց եկավ այս մորմոքը անտեղի,
Այս քամի՞ ն է թափում
Աշնան չոր սաղարթը,
Թե՞  օղի՜ է թափվում իմ թմրած ուղեղին:

Քառուղին խաղաղ է,
Եվ ցուրտ է գիշերը,
Ես մենակ եմ այսօր,
Հյուրի չեմ սպասում,
Ճերմակ կիր են կարծես
Լցրել մութ դաշտերը,
Եվ հեծվոր-ծառերը
Դոփում են պարտեզում:

Ինչ-որ տեղ լսվում է
Կռընչոցը հավքի
Եվ դոփում են փայտե
Հեծվորները այգում,
Եվ նորից սև մարդը
Նստում է իմ կողքին,
Իր գլխարկն է հանում
Ու բաճկոնն արձակում:

Լսի՜ր ինձ, լսի՜ր ինձ,-
Խռռում է նա դեմքիս,
Կռանում է իմ վրա
Եվ իմ ուսը ճանկում,-
Ես դեռ չեմ հանդիպել
Աշխարհում ոչ-ոքի,
Որ այդքան տառապեր
Ցավերից իր անքուն:

Ասենք,ի՜նչ եմ ասում...
Այս գիշեր ժամանակ
Ուրիշ ի՞ նչ է էլ պետք 
Աշխարհին այս քնկոտ,
Իր թխլիկ բդերով
Այցի գա գուցե «նա»
Եվ կարդաս դու նրան
Սիրերգներ նվաղկոտ...

Ա՜խ, լիրիկ պոետներ,
պաշտու՜մ եմ ես նրանց,
Թեկուզ այս ապուշին՝
գզգզված մազերով,
Որ կրքոտ այս կույսին՝
Երեսը դուրս տված,
Լուրջ բանե՜ր  է ասում՝
Տենչանքից հալվելով...

Չեմ հիշում,չգիտեմ,
Ինչ-որ խուլ գյուղում,
Ռյազանում կամ գուցե
Մի ուրիշ գյուղակում,
Մի տղա է ապրել
Գեղջկական խեղճ հյուղում՝
Ոսկեղեն մազերով,
Աչքերով երկնագույն...

Նա դարձել է հետո
Բանաստեղծ իսկական,
Եվ իր ոչ մեծ ուժով
սրտերը հուզե՜լ է,
Ու ինչ-որ մի կնոջ 
Քառասուն տարեկան,
Չար աղջիկ է կոչել
Եվ միակ իր սերը...»:

«Օ,սև մարդ,
Քեզանից տմարդի հյուր չկա,
Այդ փառքը վաղու՜ց է
Տարածված քո մասին»:
Ես ճոճում եմ հերսից
Ձեռնափայտս հանկարծ,
Եվ խփում եմ նրա
Նողկալի երեսին...

...Դրսում լո՜ւյս է արդեն,
Մեռել է լուսնկան ,
Ա՜խ,գիշեր, դե արի,
արածըդ վայելիր...

Ես մենա՜կ եմ այստեղ,
Իմ կողքին մարդ չկա,
Ես լոկ 
 Ու... ջարդված հայել՜ին........

Черный человек

Друг мой, друг мой,
Я очень и очень болен.
Сам не знаю, откуда взялась эта боль.
То ли ветер свистит
Над пустым и безлюдным полем,
То ль, как рощу в сентябрь,
Осыпает мозги алкоголь. 

Голова моя машет ушами,
Как крыльями птица.
Ей на шее ноги
Маячить больше невмочь.
Черный человек,
Черный, черный,
Черный человек
На кровать ко мне садится,
Черный человек
Спать не дает мне всю ночь. 

Черный человек
Водит пальцем по мерзкой книге
И, гнусавя надо мной,
Как над усопшим монах,
Читает мне жизнь
Какого-то прохвоста и забулдыги,
Нагоняя на душу тоску и страх.
Черный человек
Черный, черный! 

"Слушай, слушай, -
Бормочет он мне, -
В книге много прекраснейших
Мыслей и планов.
Этот человек
Проживал в стране
Самых отвратительных
Громил и шарлатанов. 

В декабре в той стране
Снег до дьявола чист,
И метели заводят
Веселые прялки.
Был человек тот авантюрист,
Но самой высокой
И лучшей марки. 

Был он изящен,
К тому ж поэт,
Хоть с небольшой,
Но ухватистой силою,
И какую-то женщину,
Сорока с лишним лет,
Называл скверной девочкой
И своею милою. 

Счастье, - говорил он, -
Есть ловкость ума и рук.
Все неловкие души
За несчастных всегда известны.
Это ничего,
Что много мук
Приносят изломанные
И лживые жесты. 

В грозы, в бури,
В житейскую стынь,
При тяжелых утратах
И когда тебе грустно,
Казаться улыбчивым и простым -
Самое высшее в мире искусство". 

"Черный человек!
Ты не смеешь этого!
Ты ведь не на службе
Живешь водолазовой.
Что мне до жизни
Скандального поэта.
Пожалуйста, другим
Читай и рассказывай". 

Черный человек
Глядит на меня в упор.
И глаза покрываются
Голубой блевотой, -
Словно хочет сказать мне,
Что я жулик и вор,
Так бесстыдно и нагло
Обокравший кого-то.
. . . . . . . . . . . . 

Друг мой, друг мой,
Я очень и очень болен.
Сам не знаю, откуда взялась эта боль.
То ли ветер свистит
Над пустым и безлюдным полем,
То ль, как рощу в сентябрь,
Осыпает мозги алкоголь. 

Ночь морозная.
Тих покой перекрестка.
Я один у окошка,
Ни гостя, ни друга не жду.
Вся равнина покрыта
Сыпучей и мягкой известкой,
И деревья, как всадники,
Съехались в нашем саду. 

Где-то плачет
Ночная зловещая птица.
Деревянные всадники
Сеют копытливый стук.
Вот опять этот черный
На кресло мое садится,
Приподняв свой цилиндр
И откинув небрежно сюртук. 

"Слушай, слушай! -
Хрипит он, смотря мне в лицо,
Сам все ближе
И ближе клонится. -
Я не видел, чтоб кто-нибудь
Из подлецов
Так ненужно и глупо
Страдал бессонницей. 

Ах, положим, ошибся!
Ведь нынче луна.
Что же нужно еще
Напоенному дремой мирику?
Может, с толстыми ляжками
Тайно придет "она",
И ты будешь читать
Свою дохлую томную лирику? 

Ах, люблю я поэтов!
Забавный народ.
В них всегда нахожу я
Историю, сердцу знакомую, -
Как прыщавой курсистке
Длинноволосый урод
Говорит о мирах,
Половой истекая истомою. 

Не знаю, не помню,
В одном селе,
Может, в Калуге,
А может, в Рязани,
Жил мальчик
В простой крестьянской семье,
Желтоволосый,
С голубыми глазами... 

И вот стал он взрослым,
К тому ж поэт,
Хоть с небольшой,
Но ухватистой силою,
И какую-то женщину,
Сорока с лишним лет,
Называл скверной девочкой
И своею милою" 

"Черный человек!
Ты прескверный гость.
Это слава давно
Про тебя разносится".
Я взбешен, разъярен,
И летит моя трость
Прямо к морде его,
В переносицу...
. . . . . . . . . . . . . 

...Месяц умер,
Синеет в окошко рассвет.
Ах ты, ночь!
Что ты, ночь, наковеркала?
Я в цилиндре стою.
Никого со мной нет.
Я один...

И разбитое зеркало... 

Առկայծիր,իմ աստղ,վերջին կրակով,
Ցրիր աշխարհում շողերըդ սառած,
Չէ՞ որ շիրմատան պարսպից այն կողմ-
Մարդու սիրտն արդեն հանգած է ,մեռած:

Քո լույսը ամռան բուրմունքով ողող՝
Խաղաղ դաշտերի վրա ճաճանչում,
Եվ հառաչում է այնպիսի դողով,
Որով կռունկն է երամին կանչում:

Եվ,երբ ուղղում եմ գլուխըս կրկին,
Ու ականջ դնում շուրջս եղածին,
Նոր երգն եմ լսում ես ինչ-որ մեկի ,
Իր հայրենի տան ու երկրի մասին:

Շրջում է դաշտում աշունը ոսկե,
Կեչու ծառերի ավիշը քամում,
Եվ նրանց որոնց սիրել եմ ,լքել,
Չոր տերևներով սգում ու թաղում:

Գիտեմ,հեռու չէ այն օրը հիմա,
Երբ ոչ ուրիշի ,ոչ էլ իմ մեղքով,
Ես էլ կպառկեմ շատերի նման
Այս նույն սգավոր պարսպի ներքո:

Իմ աստղի քնքուշ բոցը կմարի,
Փոշի կդառնա իմ սիրտը հողե,
Եվ ընկերներս շիրիմի քարին
Կգրեն ինչ-որ չափածո տողեր:

Բայց ,ունկնդրելով թաղման երգ ու ծես,
Ես կձոնեի ինձ տողն այս սիրուն.
«Նա սիրում էր իր հայրենիքն այնպես,
Ինչպես հարբողը՝ պանդոկն է սիրում»:


Гори, звезда моя, не падай.
Роняй холодные лучи.
Ведь за кладбищенской оградой
Живое сердце не стучит.

Ты светишь августом и рожью
И наполняешь тишь полей
Такой рыдалистою дрожью
Неотлетевших журавлей.

И, голову вздымая выше,
Не то за рощей - за холмом
Я снова чью-то песню слышу
Про отчий край и отчий дом.

И золотеющая осень,
В березах убавляя сок,
За всех, кого любил и бросил,
Листвою плачет на песок.

Я знаю, знаю. Скоро, скоро
Ни по моей, ни чьей вине
Под низким траурным забором
Лежать придется так же мне.

Погаснет ласковое пламя,
И сердце превратится в прах.
Друзья поставят серый камень
С веселой надписью в стихах.

Но, погребальной грусти внемля,
Я для себя сложил бы так:
Любил он родину и землю,
Как любит пьяница кабак.




Ինոնիա
          Երեմիա մարգարեին

Ես չեմ սարսափում հիմա ոչնչից,
Թեկուզ նետ- նիզակ թափի երկինքը.
Բարբառեց,ըստ նոր Աստվածաշնչի,
Սերգեյ Եսենին մարգարեն ինքը:
Իմ ժամանակն էլ հասավ ,վերջապես,-
Սարսափելի չէ մտրակն ինձ համար:
Հենց Քրիստոսի մարմինն է,որ ես,
Տես, իմ բերանից թքում եմ հիմա:
Ոչ մի փրկություն էլ ես  չեմ ուզում,
Եթե պիտի նա տանջի ու խաչի:
Այլ ուսմունքի եմ ես վերահասու,
Որտեղ աստղերի եղջյուրները սուր
Հավերժն են պատռում ձախից ու աջից:
Եվ նկատում եմ ես այլ մի գալուստ:
Ուր ճշտի վրա մահը չի պարում:
Ինչպես խուզում են բուրդը պիղծ մաքու՝
Երկնքի մովը կխուզեմ մաքուր:
Ձեռքերն իմ պարզած՝երկնի անհասում
Կկրծեն լուսնին,ընկույզի նման:
Ես անվերելակ երկինք  չեմ ուզում,
Չեմ ուզում նաև ձյուն մանեման:
Չեմ ուզում նաև ,որ այգաբացի
Դեմքը մռայլվի գետում ու լճում:
Ես,որպես մի հավ,որ պիտի ածի,
Այսօր ածել եմ բառի ոսկե ձու:
Իմ առաձգական ձեռքերով այսօր
Պատրաստ եմ շուռ տալ աշխարհն այս թեթև...
Եվ բուքի նման ,ուսից իմ հզոր
Լափին են տալիս ամբողջ ութը թև....

Ռուսիայի վրա զանգերի հաչոց-
Կրեմլի պատերն են,որ լաց են լինում....


Շարունակություն ունի...անշարունակելի..)))

«Սերգեյ Եսենին»
Հատընտիր
հայպետհրատ
Երևան
1961

Но и тогда,
Когда во всей планете
Пройдёт вражда племён,
Исчезнет ложь и грусть, -
Я буду воспевать
Всем существом в поэте
Шестую часть земли
С названьем кратким "Русь".

Եվ սակայն այն ժամանակ էլ,

Երբ մոլորակի վրա բովանդակ

Անցնի ցեղերի  թղնամանքն իսպառ,

Չքվի  թախիծ,կեղծիքը ցնդի,

Ու վիշտ չմնա . ոչ մի երկրում,

Ես բանաստեղծի  ամբողջ էությամբ

պիտի գովերգեմ

Մեկ վեցերորդը այս հողագնդի,

Որը « Ռուսիա» կարճ անունն է կրում:

1924

Երազ եմ տեսնում: Սև ճանապարհ է:
Սպիտակ է ձին:Քայլքը համառ է:
Եվ այդ սպիտակ,միևնույն այդ ձին
Ինձ մոտ է բերում իմ իսկ սիրածին:
Գալիս է ,գալիս ինքը սիրածըս,
Ինքը սիրածըս,բայց չսիրածըս:

Ա՜խ,նեղլիկ ճամփեք,լայնանալ պետք չի:
Ա՜խ,իմ ռուսական սպիտակ կեչի:
Դու քո ճյուղքերով,
Ինչպես ձեռքերով,
Իմ այս սիրածի ճամփան լավ փակիր՝
Հանուն այն Մեկի,
Ում սիրեց հոգիս:

Լուսնյակն է ցոլում: անհա՜ս ու երա՜զ :
Դոփդոփում է ձին վռազ ու վռազ:
Խորհրդավոր է լույսն այնքան հիմա,
Ասես փայլում է Միակ համար ,
Նրա՛ ,ում դեմքին նույն այս լույսը կա,
Եվ որն աշխարհում բնա՜վ էլ չկա:
Ես խուլիգան եմ ,խուլիգան նորից:
Հարբած եմ ,հիմար՝ ոտանավորից:

Բայց ,ի՜նչ էլ լինի, հանուն այս թափի,
Որպեսզի սրտիս սառույց չկապի ,
Ես իմ կեչառատ Ռուսիայի համար
Չսիրածիս հետ կհաշտվեմ հիմա:
1925

Պարսկական Մոտիվներ

Էլ իմ վաղեմի վերքը չի ցավի,
Եվ գինու տենդն էլ հոգիս չի հանում.
Ես բուժում եմ ինձ ծաղկունքով ծավի,
Թեհրանի թախծոտ մի թեյարանում:

Թեյարանի տերն,իր գործին հլու,
Ռուս հաճախորդին դուր գալ է ուզում,
Բայց ինձ, փոխանակ թունդ օղի տալու,
Թեհրանական թունդ թեյ է տալիս:

Լցրո՛ւ, բարեկամ,կարմիր թե՛յը քո...
Շա՜տ վարդեր ունես այգում քո բակի,
Իզուր չէր ,որ մեկն արեց ինձ աչքով՝
Իր դեմքին գցած չադրայի տակից:

Մեր աղջիկներին մենք Ռուսաստանում
Կապված չենք պահում ,որպես հլու շուն,
Երբ համբուրում ենք ՝ փող չենք խոստանում
Եվ չե՜նք գործածում դավեր ու դաշյուն՝

Իսկ այս մեկին ,որ դրսից ՝նրբիրան,
Բայց չադրայի տակ ՝բո՛ցի է նման,
Ես կնվիրեմ խորասանի շալ
Եվ ձեր Շիրազի գորգե՛րն աննման...

Դե,բե՛ր ,բարեկամ,թեյը մատուցի՛ր,
Ես քեզ չե՜մ խաբի երբեք իմ օրում,
Պատասխան կտամ ես իմ ասածին,
Բայց քեզ համար չեմ երաշխավորում :

Եվ դու մի նայիր դռան արանքով.
Մե՛կ է, գիտե՛մ տեղն այգու դռնակի...
Իզուր չէր ,որ մեկն արեց ինձ աչքով
Իր դեմքին գցած չադրայի տակից:

                           ***

Ես հարց տվեցի սարաֆին երեկ,
Որ կես թուման է մի ռուբլուն տալիս,
Թե ինչպե՞ս արդյոք,ինչպես պարսկերեն
Չքնաղ Լալային ասեմ ՝«Սիրելիս» :

Ես հարց տվեցի սարաֆին երեկ ,
Մեղմ ,ինչպես Վանա ալիքները բյուր,
Թե ինչպե՞ս արդյոք ,ինչպե՞ս պարսկերեն
Չքնաղ Լալային շշնջամ՝ .«Համբույր»:

Էլի հարց տվի սարաֆին երեկ,
Երկյուղս խորունկ պահած իմ սրտում,
Թե ինչպես արդյոք,ինչպես պարսկերեն
Չքնաղ Լալային ասեմ՝«Իմն ես դու»:

Ու սարաֆն ինձ կարճ տվեց պատասխան,
Որ սերը խոսքով չեն պատմում մեզ մոտ,
Որ սիրո մասին հառաչում  անձայն
Մեկ էլ աչքերն են վառվում կրակոտ:

Համբույրը չունի և ոչ մի անուն,
Համբույրը գիր չէ շիրիմին գրած,
Համբույրը կարմիր վարդով է բուրում
Ու լուռ հալչում է շուրթերի վրա:

Սիրուց երաշխիք երբեք  չեն ուզում,
Սիրողներն հրճվել ու տանջվել գիտեն :
«Դու իմն ես»  միայն ձեռքերն են ասում,
Որ չադրան պոկում ու նետում են դեն:


                        ***


Շահանե ,օ,դու իմ Շահանե,
Հյուսիսից եմ եկել ես հեռու,
Ու պատրաստ եմ ես քեզ պատմելու
Արտերից ու լուսնից մեր անեղծ,
Շահանե,օ, դու իմ Շահանե:

Հյուսիսից եմ եկել ես հեռու,
Ուր լուսինն այնքան մեծ է ու ջինջ.
Ձեր Շիրազը որքան էլ թովիչ,
Բայց էլի ինձ Ռյազանն է գերում,
Հյուսիսից եմ եկել ես հեռու:


Ես պատրաստ եմ հիմա պատմելու,
Որ մազերն իմ առա արտերից,
Թե կուզես փաթաթիր մատներիդ,
Նրանք նուրբ են այնպես ու հլու:

Մեր լուսնի,արտերի մասին լայն
Դու գանգուր մազերից իմ դատիր,
Թանկագինս,ժպտա,կատակիր,
Չարթնացնես իմ հուշերը միայն
Մեր լուսնի,արտերի մասին լայն:

Շագանե,օ, իմ Շագանե,
Հյուսիսում մի աղջիկ կա նույնպես,
Որ դեմքով քեզ նման է այնպես...
Չի կարող նա մտքից  ինձ հանել,
Շահանե ,օ, դու իմ Շահանե:


                                ***


Դու ասացիր ,որ Սաադին
Միայն կուրծքն է համբուրել:
Ի սեր աստծո ,դու սպասիր,
Կսովորեմ երբևէ:

Դու ասացիր ,որ Ղորանում
Խոսք կա .«Վրեժ ոսոխին»:
Ես ապրել եմ իմ Ռյազանում
Եվ ծանոթ չեմ այդ տողին:

Դու երգեցիր.« Եփրատից դեն
Վարդը թարմ է կույսերից»:
Եթե հարուստ լինեի ես,
Այլ մի երգ կհյուսեի:

Վարդերն այդ ես պոկեցի,
Չէ որ իմ հույսն է հիմի,
Որ սիրելի Շահանեից
Լավն աշխարհում չլինի:

Պատգամներով ինձ մի տանջի,
Պատգամ չունեմ ես հավետ,
Եվ պոետ եմ ծնվել քանի,
Կհամբուրեմ ոնց պոետ:


«Այդ ինչի՞ց է լուսինն այդպես աղոտ փայլում
Խորասանի այգիներին ու պատերին:
Ես ռուսական ստեպով եմ կարծես քայլում՝
Բիլ մուժի մեջ  ինքըս հազիվ նկատելի:

Մի մութ գիշեր ,անգի՛ն Լալա,այդպես էլ հենց
Հարցըրեցի նոճիներին,սակայն նրանց
Սակավախոս զորքը լռեց՝ գլուխն իրենց
Հպարտորեն դեպի երկինք բարձրացըրած:

«Այդ ինչի՞ց է փայլում լուսինն այդպես տրտում»:
Լուռ անտառում ծաղիկներին հարցրըեցի:
Եվ ծաղիկներն ինձ ասացին.«Կզգաս այդ դու
Խշխշացող կարմիր վարդի թաքուն թախծից»:

Իր թերթերով վարդը կարմիր ծռվեց-ցրվեց,
Իր թերթերով ասաց թաքուն ու ցավագին.
«Քո Շահանեն ուրիշի հետ տաք գուրգուրվեց,
Քո Շահանեն պինդ համբուրեց ուրիշ մեկին:

Քո Շահանեն ասաց.« Ռուսը չի իմանա՜..
Սիրտը երգ է, երգին էլ կյանք ,մարմին դու տուր»:
Դրանից է լուսինն այսպես տրտում-գունատ,
Դրանից է լույսը նրա աղոտ ու թույլ:

Այս կյանքի մեջ շատ են եղել դրժում- դավեր,
Արցունք ու ցավ ՝ սպասողին և չուզողին:
.................................................................
Բայց և այնպես թող օրհնըված լինեն հավետ
Յասամանի գիշերները այս հին հողի:



1925
թարգմ.՝ Վահագն Դավթյան



Լինել Բանաստեղծ ՝ միևնույնն է թե
Չխախտել այն,ինչ ճիշտ է և արդար,
Իր նրբին մաշկը սպիապատել,
Հույզերի արյամբ շոյել սիրտն օտար:

Նա՛ է բանաստեղծ,ով լայն է երգում
Եվ դրանով իսկ ճանաչում լայնը:
Սոխակը երգում ու... ցավ չի՜ զգում,
Միշտ նույնն է երգում միևնույն ձայնը:

Նման չէ չխկան խեղճ խաղալիքի
Այն դեղձանիկը ,որի ձայնն է խորթ,
Աշխարհում պետք է խոսքերը երգի
Երգել յուրովի,նույնիսկ որպես գորտ:

նենգել է Մահմեդն իր սուրբ Ղորանում՝
Խմիչքի վրա արգելք  դնելիս,
Ուստի պոետը... նա չի մոռանում
Գինի ընդունել ՝ ցավ ընդունելիս:

Ու երբ գնում է իր սիրած մոտ
Ու տեսնում ՝ պառկած ուրիշի գրկում,
Պահպանված ինչ-որ  հյութով կենսահորդ՝
Նա կնոջ սիրտը դանակ չի զարկում՝

Բայց նա, այրվելով քաջությամբ մոլի ,
Մինչև տան դուռը սուլում է խանդոտ.
«Ի՜նչ կա, կմեռնեմ որպես սրջմոլիկ,
 Եվ մեզ աշխարհում ա՛յդ էլ է ծանոթ»:

թարգմ. Պ. Սևակ


Սիրածիս զույգ կարապ ձեռքերը
Լողում են մազերիս ոսկու մեջ:
Բոլորը աշխարհում երգել են
Ու կրկնել սիրո երգը անվերջ:

Եվ ես  էլ  երբեմնի երգել եմ 
Ու նորից նույն երգն եմ շշնջում,
Քնքշությամբ տոգորված խոսքերը
Դրանից էլ այնքան խորն են շնչում:

Թե վառի քո հոգին սիրո թեժ կրակը,
Սիրտդ գուղձ կդառնա ոսկեղեն,
Եվ միայն Թեհրանի լուսնյակը
Չի կարող քո երգը ջերմացնել:

Չգիտեմ ոնց ապրեմ իմ կյանքը,
Շահայի քնքշանքում ինձ այրեմ,
Ա՜խ , թե օր ծերության 
Ես անցած  երգային սխրանքը
Հիշեմ ու այդ մասին դարդ անեմ:

Ամեն մեկն ունի իր քայլվածքը,
Մեկն ականջ,մյուսն աչք է շոյում:
Թե վատ երգ է հյուսում պարսիկը,
Ուրեմն չի  ծնվել Շիրազում:

Իմ մասին այս երգի համար դուք,
Դուք մարդկանց ասացեք հենց այնպես.
-Նա կերգեր ավելի խոր ու նուրբ,
Սակայն զույգ  կարապից կործանվեց:

թարգմ. Համո Սահյան

Կ.Գորբատով,Աշնան վերջի  շողերը

***

Խուլիգանի Խոստովանանքը

Ո՛չ բոլորին է տրված այս կյանքում
Երգել կամ ,կարմիր խնձորի նման ,
Ընկնել օտարի ոտքի տակ վերից.

Խոստովանա՜նք է սա մի գերագույն,
Որ հատուկ է լոկ խուլիգաններին:

Մազերըս դիտմամբ ետ չեմ հարդարում՝
Լամպի պես պահած գլուխըս վերև,
Ինձ դուր է գալիս ՝ լույս տալ խավարում
Ձեր հոգիների աշնանն անտերև:
Իսկ երբ քարերը հայհոյանքների
Թափվում են վրաս կարկուտի նման ,
Ես պաշտպանում եմ ձեր հարվածներից
Իմ շեկ մազերի բոցը հուրհրան:

Քա՜ղցր է այդ պահին հիշել ինձ համար
Մեր լիճը մամռած ,մեր կանաչ թխկին,
Որ ես ինչ-որ տեղ ունեմ հայր ու մայր ,
Որ երգիս վրա չէին էլ թքի,
Որոնց համար ես թանկ եմ ինչպես արտ,
Գարնան թարմ անձրև և միս ու մարմին,
Նրանք այդ  ամեն խոսքի համար վատ,
Եղաններն առած ձեզ դա՜ս կտային....
Իմ լա՜վ գեղջուկներ,իմ դուռ ու դրկից,
Դուք  առաջվա պես խե՜ղճ եք երևի,
Եվ վախենում եք ճահճի ընդերքից:
Աստծո պատիժից,չարքից ու դևից...
Թե իմանայի՜ք ,որ ձեր գյուղացին
Ռուս բանաստեղծ է հիմա առաջին...
Երբ նա թրջում էր ոտքերն իր բոբիկ՝
Եղյամ էր պատում ձեր բարի սրտին...
Իսկ հիմա ՝ ոտքին լաքած նոր կոշիկ,
Եվ ցիլի՜նդր է նա կրում իր գլխին...
Բայց գեղջուկ է նա առաջվա նման,
Իգիթ,կորովի,
Արյունն առաջվա նման,
Եվ ամեն մսի խանութի պատին նկարված կովի
Նա հեռվից հեռու գլուխ է տալիս:
Իսկ երբ քաղաքում հանդիպւոմ է նա կառապանիների՝
Հիշում է գոմաղբի բուրմունքը նորից,
Պատրաստ է կրել պոչը փողոցով անցնող ձիերի,
Ինչպես քղա՜նցքը պսակի շորի...

Հարազա՜տ է ինձ հողն իմ հայրենի,
Հարազատ ու մոտ,
Թեև տխրության գորշ ժանգն է պատել ուռենիներին,
Հարազատ են ինձ նույնիսկ խոզերի մռութներն աղտոտ,
Եվ կռկռոցը գիշերվա մթնում ցատկող գորտերի:
Ես հիվանդ եմ իմ մանուկ օրերի հուշերով անգին,
Սիրում եմ գարնան իրիկունների ամպն անձրևալից,
Կարծես չոքել է մեր տան դիմացի մենավոր թխկին
Եվ տաքանում է մայրամուտի ալ խարույկի հրից...
Քանի՜ անգամ եմ ես թառել  նրա կատարին կանաչ
Տեսնես կանա՞չ է  նա էլի՝ ինչպես տարիներ առաջ:
Բունը չի՞ մաշվել,կամ չի՞ կորացել:
Իսկ դո՛ւ,
Մեր բակի հավատարիմ շուն,
Դու հավանաբար արդեն կուրացել,
Կախ ընկած պոչըդ հազիվ ես քաշում
Եվ նույնիսկ գոմի դուռն ես մոռացել...
Հիշո՞ւմ ես,ինչպես տնից հաց շորթում,
Հաց էիր բերում քո բունը խոնավ,
Եվ այդ հացը մենք հերթով կծոտում
Ու չէինք զզվում իրարից բնավ:

Ես նույնն եմ  հիմա,
Չեմ փոխվել իսկի,
Դեմքիս նույն կապույտ աչքերն են ծաղկում,
Եվ, փռած երգիս խսիրը ոսկի,
Շա՜տ բան  եմ ուզում  ասել ձեզ կյանքում:
Բարի գիշե՜ր ձեզ
Ու բարի վաստակ,
Բարի գիշե՜ր մեր գյուղին ու հանդին,
Արդեն զնգում է դաշտերում արձակ
Մեռնող արևի կարմիր գերանդին....

Այս կապույտ լույսն ինձ այնպե՜ս է թովում,
Որ այս կապույտում փույթ չէ և կախվել...
Ի՜նչ արած,որ ես ցինիկ եմ թվում,
Որն իր հետույքից լապտեր է կախել՝
Իմ՝ հալի՜ց ընկած,Պեգաս իմ բարի,
Իմ ինչի՜ն է պետք քո փափուկ վարգը,
Ես եկել եմ,որ երգեմ այս դարի
Գորշ առնետների դժնդակ թափքը:

Ինչպես արտերը՝ հրից ճառագած՝
Իմ շեկ վարսերի փունջը շողո՜ւմ է...

Ես կուզեմ լինել դեղին առագաստ
Դեպի երկիրն այն, ուր մենք լողում ենք:

1920
թարգմ. Գ. Էմին


Исповедь хулигана

Не каждый умеет петь,
Не каждому дано яблоком
Падать к чужим ногам.
Сие есть самая великая исповедь,
Которой исповедуется хулиган.
Я нарочно иду нечесаным,
С головой, как керосиновая лампа, на плечах.
Ваших душ безлиственную осень
Мне нравится в потемках освещать.
Мне нравится, когда каменья брани
Летят в меня, как град рыгающей грозы,
Я только крепче жму тогда руками
Моих волос качнувшийся пузырь.
Так хорошо тогда мне вспоминать
Заросший пруд и хриплый звон ольхи,
Что где-то у меня живут отец и мать,
Которым наплевать на все мои стихи,
Которым дорог я, как поле и как плоть,
Как дождик, что весной взрыхляет зеленя.
Они бы вилами пришли вас заколоть
За каждый крик ваш, брошенный в меня.
Бедные, бедные крестьяне!
Вы, наверно, стали некрасивыми,
Так же боитесь бога и болотных недр.
О, если б вы понимали,
Что сын ваш в России
Самый лучший поэт!
Вы ль за жизнь его сердцем не индевели,
Когда босые ноги он в лужах осенних макал?
А теперь он ходит в цилиндре
И лакированных башмаках.
Но живёт в нём задор прежней вправки
Деревенского озорника.
Каждой корове с вывески мясной лавки
Он кланяется издалека.
И, встречаясь с извозчиками на площади,
Вспоминая запах навоза с родных полей,
Он готов нести хвост каждой лошади,
Как венчального платья шлейф.
Я люблю родину.
Я очень люблю родину!
Хоть есть в ней грусти ивовая ржавь.
Приятны мне свиней испачканные морды
И в тишине ночной звенящий голос жаб.
Я нежно болен вспоминаньем детства,
Апрельских вечеров мне снится хмарь и сырь.
Как будто бы на корточки погреться
Присел наш клен перед костром зари.
О, сколько я на нем яиц из гнезд вороньих,
Карабкаясь по сучьям, воровал!
Все тот же ль он теперь, с верхушкою зеленой?
По-прежнему ль крепка его кора?
А ты, любимый,
Верный пегий пес?!
От старости ты стал визглив и слеп
И бродишь по двору, влача обвисший хвост,
Забыв чутьем, где двери и где хлев.
О, как мне дороги все те проказы,
Когда, у матери стянув краюху хлеба,
Кусали мы с тобой ее по разу,
Ни капельки друг другом не погребав.
Я все такой же.
Сердцем я все такой же.
Как васильки во ржи, цветут в лице глаза.
Стеля стихов злаченые рогожи,
Мне хочется вам нежное сказать.
Спокойной ночи!
Всем вам спокойной ночи!
Отзвенела по траве сумерек зари коса...
Мне сегодня хочется очень
Из окошка луну............
Синий свет, свет такой синий!
В эту синь даже умереть не жаль.
Ну так что ж, что кажусь я циником,
Прицепившим к заднице фонарь!
Старый, добрый, заезженный Пегас,
Мне ль нужна твоя мягкая рысь?
Я пришел, как суровый мастер,
Воспеть и прославить крыс.
Башка моя, словно август,
Льется бурливых волос вином.
Я хочу быть желтым парусом
В ту страну, куда мы плывём.


Նամակ Քրոջս
Դելվիգի մասին երկեր է գրել Ալեքսանդրը մեր
Եվ գանգի մասին այնտեղ տողեր է
Գրել քնքշագին:
Այնպես հիասքանչ և այնպես հեռու,
Բայց նա մոտ է մեզ,
Մոտ է մեզ ,որպես ծաղկածուփ այգին:

Ողջո՜ւյն քեզ, իմ քույր,
Ողջո՜ւյն քեզ ,անգին,
Գյուղացի՞ եմ ես ,գյուղացի՞ ,թե ոչ...
Պապս ինչպե՞ս է խնամում այգի,
Բալի ծառերը մեր նորաբողբոջ:

Բալենինե՜րն այդ...
Մոռացե՞լ ես դու:
Հայրս որքան էր հոգնում օրերով,
Որ մեր շիկամորթ,
Մեր նիհար յաբուն
Նրանց արմատը պոկի արորով:

Մեր հորը,այո,կարտոֆիլ էր պետք,
Մեզ պետք էր այգին...
Եվ կտրում էին,
Խորտակում ,հոգիս,այգին մեր կանաչ:
Այդ մասին գիտեր արցունքոտ բարձը իմ գլխատակին,
Շատ չէ...
Մի յոթ կամ ութ տարի առաջ:
Ես տոնն եմ հիշում ,
Մայիսյան տոնը զնգուն ու վարար,
Թխենին ծաղկել,
Ու եղրևանին թերթեր էր թափում,
Եվ հարբած էի առավել ուժեղ,
Քան օրն այդ կապույտ:

Ա՜խ,կեչիներն այդ...
Աղջի՜կ-կեչիներ...
Նրանց սիրո դեմ կարող է լոկ նա
Իր սիրտը փակել,
Ով անգամ քնքուշ դեռահասի մեջ
Չի կարող գալիք միրգը գուշակել:
Քույրի՛կ իմ ,քույրի՛կ,
Բարեկամները ինչ քիչ են կյանքում:
Ինչպես բոլորի,
Բախտն ինձ վրա էլ կնիք է դրել...
Թե սիրտդ քնքուշ
Հոգնած է զարկում,
Ստիպիր նրան մոռանալ,լռել:

Սաշային գիտես,
Նա լավն էր այնքան,
Եվ Լերմոնտովն էլ
Վեր չէր ուժերից:
Բայց հիվանդ եմ ես,
Ու հոգիս միայն
Յասամանով է,
Որ կբուժեի:
Ես խղճում եմ քեզ,
Կմնաս մենակ,
Մինչդեռ պատրաստ եմ 
Ես մենամարտի  հասնելու նգամ:

«Երջանիկ է նա , ով որ չի ըմպել
Գավաթի մինչ տակ»,
Չի լսել մինչև վերջ սրինգի ձայնը այն նվիրական:

Սակայն մեր այգին...
Չէ՞ որ այդ այգով
Քնքշորեն շոյված
Քո զավակներն էլ անցնեն պիտի դեռ:
Օ՜,
Թող որ նրանք
Հիշեն մի գարնան պայծառ երեկո,
Որ այս աշխարհում...
Ապրել են խենթեր:

1925
թարգմ. Վ. Դավթյան

Նկ.Ս. Ժուկովսկի





ПИСЬМО К СЕСТРЕ

О Дельвиге писал наш Александр,
О черепе выласкивал он
Строки.
Такой прекрасный и такой далекий,
Но все же близкий,
Как цветущий сад!
Привет, сестра!
Привет, привет!
Крестьянин я иль не крестьянин?!
Ну как теперь ухаживает дед
За вишнями у нас, в Рязани?
Ах, эти вишни!
Ты их не забыла?
И сколько было у отца хлопот,
Чтоб наша тощая
И рыжая кобыла
Выдергивала плугом корнеплод.


Отцу картофель нужен.
Нам был нужен сад.
И сад губили,
Да, губили, душка!
Об этом знает мокрая подушка
Немножко... Семь...
Иль восемь лет назад.
Я помню праздник,
Звонкий праздник мая.
Цвела черемуха,
Цвела сирень.
И, каждую березку обнимая,
Я был пьяней,
Чем синий день.
Березки!
Девушки-березки!
Их не любить лишь может тот,
Кто даже в ласковом подростке
Предугадать не может плод.
Сестра! Сестра!
Друзей так в жизни мало!
Как и на всех,
На мне лежит печать...
Коль сердце нежное твое
Устало,


Ты Сашу знаешь.
Саша был хороший.
И Лермонтов
Был Саше по плечу.
Но болен я...
Сиреневой порошей
Теперь лишь только
Душу излечу.
Мне жаль тебя.
Останешься одна,
А я готов дойти
Хоть до дуэли.
«Блажен, кто не допил до дна»*
И не дослушал глас свирели.
Но сад наш!..
Сад...
Ведь и по нем весной
Пройдут твои
Заласканные дети.
О!
Пусть они
Помянут невпопад,
Что жили...
Чудаки на свете.
<1925>





Ի ՞նչ մտածեմ արդյոք,
Ի ՞նչ հնարեմ հիմա,
Արդյոք ինչի ՞ մասին
Գրեմ էկի...
Մի նամակ է ընկած
Իմ սեղանի վրա,
Որ ուղարկել է ինձ 
Մայրիկն իմ սիրելի:



Ու նա գրում է ինձ.
«Եթե կարող ես դու,
Այս Ծննդյան տոնին
Մեզ տեսության արի,
Ինձ մի նոր շալ գնիր,
Հորդ՝  մի վերարկու ,
Ա՜խ , մեր տանը այնքան
Պակասություն,կարիք:

Ինձ հեչ դուր չի գալիս,
Որ բանաստեղծ ես դու,
Որ ընկեր ես դարձել 
Համբավի հետ այդ վատ,
Լավ կլիներ այնքան,
Այո՛, որ դու մանկութ
Մեր արորի հետքով
Գնայիր հանդ:

Ա՛խ, ես ծեր եմ հիմա,
Ես շատ ու շատ եմ ծեր,
Սակայն եթե մեզ հետ
Դու մնայիր ,անգին,
Մի հարս կունենայի
Հիմա ես տանը մեր
Ու մեղմ կօրորեի
Թոռանս իմ ծնկին:

Զավակներիդ կյանքում
Դու կորցրիր սակայն
Ու քո կնոջը հեշտ
Ուրիշներին տվիր,
Առանց ընտանիքի,
Առանց ընկերության
Ընկար հորձանուտը
Պանդոկների:

Իմ սիրելի որդի,
Ի ՞նչ պատահեց քեզ հետ,
Դու այնքան լավն էիր,
Այնքան խոնարհ  ու հեզ,
Բոլորն ասում էին,
Ասում էին անվերջ,
Թե Եսենինը ծեր
Բախտավոր է այնպես:

Սակայն հույսերը մեր,
Ավա՜ղ, չարդարացան,
Ու դառնություն կա խոր
Մեր հոգու մեջ հիմա,
Եվ զուր էին հորդ
Մտածումները այն,
Որ դու շատ փող առնես
Գրվածքներիդ դիմաց:

Սակայն ինչքան էլ դու
Փող ստանաս,որդիս,
Մեկ է, երբևիցե
Չես ճամփի տուն,
Ու ես գիտեմ հիմա,
Գիտեմ ես քո փորձից՝
Պոետներին կյանքում
Փող չի տրվում...

Շատ տխուր է հիմա,
Մենք ապրում ենք ասես
Խավարի մեջ անծայր
Ու ձի չունենք գոմում,
Բայց թե չգնայիր
Հիմա քո խելքով
Դու նախագահ էիր
Գավգործկոմում:

Մենք կապրեինք այնժամ
Ավելի հեշտ  ու լավ,
Ինքդ էլ չէիր տանջվի
Հոգնությունից սրտի,
Թել կմաներ կինդ,
Դու էլ կամոքեիր
Մեր ծերության օրերն,
Իբրև բարի որդի»:

Ես  նամակն եմ ճմլում
Մի ահավոր ցավով.
Այս ճանապարհը ինձ
Ո ՞ւր  է տանում,
Բայց ողջն, ինչ խորհում եմ,
Ես կպատմեմ հետո,
Ես կպատմեմ հետո 
Պատասխանում:
1924


ПИСЬМО ОТ МАТЕРИ

Чего же мне
Еще теперь придумать,
О чем теперь
Еще мне написать?
Передо мной
На столике угрюмом
Лежит письмо,
Что мне прислала мать.
Она мне пишет:
«Если можешь ты,
То приезжай, голубчик,
К нам на святки.
Купи мне шаль,
Отцу купи порты,
У нас в дому
Большие недостатки.
Мне страх не нравится,
Что ты поэт,
Что ты сдружился

С славою плохою.
Гораздо лучше б
С малых лет
Ходил ты в поле за сохою.
Стара я стала
И совсем плоха,
Но если б дома
Был ты изначала,
То у меня
Была б теперь сноха
И на ноге
Внучонка я качала.
Но ты детей
По свету растерял,
Свою жену
Легко отдал другому,
И без семьи, без дружбы,
Без причал
Ты с головой
Ушел в кабацкий омут.
Любимый сын мой,
Что с тобой?
Ты был так кроток,
Был ты так смиренен.
И говорили все наперебой:
Какой счастливый
Александр Есенин!

В тебе надежды наши
Не сбылись,
И на душе
С того больней и горьше,
Что у отца
Была напрасной мысль,
Чтоб за стихи
Ты денег брал побольше.
Хоть сколько б ты
Ни брал,
Ты не пошлешь их в дом,
И потому так горько
Речи льются,
Что знаю я
На опыте твоем:
Поэтам деньги не даются.
Мне страх не нравится,
Что ты поэт,
Что ты сдружился
С славою плохою.
Гораздо лучше б
С малых лет
Ходил ты в поле за сохою.
Теперь сплошная грусть,
Живем мы, как во тьме.
У нас нет лошади.
Но если б был ты в доме,

То было б все,
И при твоем уме —
Пост председателя
В волисполкоме.
Тогда б жилось смелей,
Никто б нас не тянул,
И ты б не знал
Ненужную усталость.
Я б заставляла
Прясть
Твою жену,
А ты как сын
Покоил нашу старость».
............
Я комкаю письмо,
Я погружаюсь в жуть.
Ужель нет выхода
В моем пути заветном?
Но все, что думаю,
Я после расскажу.
Я расскажу
В письме ответном...

1924


Պատասխան

Իմ սիրելի պառավ,
Ապրիր ինչպես առաջ,
Քնքշորեն եմ զգում
Ես սերն ու հուշը քո,
Բայց դու չես հասկանա,
Թե ինչով եմ տարված,
Այս երկնքի ներքո:

Հիմա ձմեռ էցուրտ.
Լուսնյակ գիշերներին,
Գիտեմ ,անքուն պառկած
Կմտորես դու լուռ,
Որ ինչ-որ մեկն ահա
Օրորում է ուռին
Ու ներքև թափում
Ձյունը մաքուր:

Թանկագինս,ինչպե ՞ս
Ննջել փոթորկի տակ,
Ծխնելույզում քամին
Հառաչում է այնպես,
Կուզես  պառկել , սակայն
Քո անկողնի տեղակ
Ասես դագաղ է նեղ,
Եվ որ թաղում են քեզ:

Ասես թե բյուր հազար
Տիրացուներ են այդ,
Երգում, սուգ անում
Այդ սատանի քամին,
Ձյունը թափում է վար,
Ու դագաղիդ վրա
Ոչ կնոջդ ես տեսնում,
Ոչ քո բարեկամին:
Ա՜խ,ամենից ավել
Ես գարունն եմ սիրում,
Երբ հորդում է ջուրը՝
Քանդած հուն ու ափեր,
Ուր ամեն մի շյուղի,
Ինչպես նավի համար,
Լայնություն կա այնքան,
Որ չես կարող չափել:

Սակայն գարունը այդ
Բաղձալի ու սիրված
Հեղափոխություն եմ 
Ես անվանում,
Նրա համար եմ լոկ 
Ես տառապում այսպես
Ու նրան եմ միայն 
Սպասում ու ձայնում:

Բայց մոլորակ՜կն այս ցուրտ...
Չի ջերմանում նա դեռ,
Չի ջերմանում անգամ
Լենին-Արեգակով,
Ահա թե ինչու 
Սկսեցի հարբել
Ու գազազել ՝ հիվանդ
Բանաստեղծի հոգով:

Սակայն ժամը կգա,
Իմ հարազատ, անգին,
Կգա ,այո՛ , ժամը
Մեր երազած,
Զուր չէ,որ մենք հիմա
Մաքառում ենք կրկին,
Մեկը հրանոթով,
Մեկը՝ գրիչն առած:

Իսկ դրամի մասին
Դու մոռացիր,անգին,
Ոչ մի բանի մասին
Բնավ միտք մի անի,
Չէ ՞ որ ես ոչ կով եմ,
Ոչ ավանակ, ոչ ձի,
Որ ինչ-որ մեկը գա,
Ինձ մսուրից հանի:

Ես ինքս դուրս կգամ,
Երբ որ հողագնդում
Որոտները թնդան,
Երբ ժամանակը գա,
Ու դառնալով մեր տուն
Քեզ համար շալ կառնեմ,  
Հորս համար կառնեմ 
Այն, ինչ ինքը ցանկա:

Իսկ այժմ հողմ է ցուրտ...
Տիրացուի նման 
Ոռնում ,սուգ անում
Այդ սատանի քամին,
Ձյունը թափում է վար,
Ու դագաղիդ վրա 
Ո՛չ կնոջդ ես տեսնում,
Ո՛չ քո բարեկամին:
1924


Ответ

          Старушка милая,
          Живи, как ты живешь.
          Я нежно чувствую
          Твою любовь и память.
          Но только ты
          Ни капли не поймешь -
          Чем я живу
          И чем я в мире занят.

          Теперь у вас зима.
          И лунными ночами,
          Я знаю, ты
          Помыслишь не одна,
          Как будто кто
          Черемуху качает
          И осыпает
          Снегом у окна.

          Родимая!
          Ну как заснуть в метель?
          В трубе так жалобно
          И так протяжно стонет.
          Захочешь лечь,
          Но видишь не постель,
          А узкий гроб
          И - что тебя хоронят.

          Так будто тысяча
          Гнусавейших дьячков,
          Поет она плакидой -
          Сволочь-вьюга!
          И снег ложится
          Вроде пятачков,
          И нет за гробом
          Ни жены, ни друга!

          Я более всего
          Весну люблю.
          Люблю разлив
          Стремительным потоком,
          Где каждой щепке,
          Словно кораблю,
          Такой простор,
          Что не окинешь оком.

          Но ту весну,
          Которую люблю,
          Я революцией великой
          Называю!
          И лишь о ней
          Страдаю и скорблю,
          Ее одну
          Я жду и призываю!

          Но эта пакость -
          Хладная планета!
          Ее и Солнцем-Лениным
          Пока не растопить!
          Вот потому
          С больной душой поэта
          Пошел скандалить я,
          Озорничать и пить.

          Но время будет,
          Милая, родная!
          Она придет, желанная пора!
          Недаром мы
          Присели у орудий:
          Тот сел у пушки,
          Этот - у пера.

          Забудь про деньги ты,
          Забудь про все.
          Какая гибель?!
          Ты ли это, ты ли?
          Ведь не корова я,
          Не лошадь, не осел,
          Чтобы меня
          Из стойла выводили!

          Я выйду сам,
          Когда настанет срок,
          Когда пальнуть
          Придется по планете,
          И, воротясь,
          Тебе куплю платок,
          Ну, а отцу
          Куплю я штуки эти.

          Пока ж - идет метель,
          И тысячей дьячков
          Поет она плакидой -
          Сволочь-вьюга.
          И снег ложится
          Вроде пятачков,
          И нет за гробом
          Ни жены, ни друга.

          <1924>


թարգմ. Վ. Դավթյան

Գեղեցիկ էր մեր Տանյուշան,գյուղի զարդն էր աննման,
Նա հագնում էր ալ փեշերով մի ճեփ-ճերմակ սարաֆան:
Երբ խաղում էր ամպերի հետ լուսնյակը նոր արթնացած,
Դուրս էր գալիս տնից թաքուն ,ձորի ճամփով իջնում ցած:

Եկավ , ցնցվեց գանգուրները ջահել տղան սիրասուն.
«Մնաս բարո՜վ,-ասաց,- հոգյակ ուրիշն է իմ հարսնացուն»:
Սառեց Տանյան ցողի նման ,գույն չմնաց երեսին,
Խիտ ծամերը օձերի պես նազուկ վիզը սեղմեցին...


«Է՜խ դու, ջահել կապուտաչյա,չնեղանաս ինձանից,
Ես էլ եկա քեզ ասելու ,որ ուրիշն  է առնում ինձ»:
Առավոտ վաղ գյուղով մեկ ուրախ աղմուկը թնդաց.
Հարսնաքավորն էր սլանում նախշուն սայլերը նստած:

Կկուների ձայն չէր տխուր, ողբում էին ազգ ու տակ.
Խեղճ աղջիկը պառկած էր լուռ՝ անգութ լախտից քունքը ծակ:
Արնոտ վերքը ասես լիներ ճակտի պսակը ալվան...
Գեղեցիկ էր մեր Տանյուշան,գյուղի զարդն էր աննման:

1911
թարգմ. Բանդուրյան





Хороша была Танюша, краше не было в селе,
Красной рюшкою по белу сарафан на подоле.
У оврага за плетнями ходит Таня ввечеру.
Месяц в облачном тумане водит с тучами игру.
Вышел парень, поклонился кучерявой головой:
«Ты прощай ли, моя радость, я женюся на другой».
Побледнела, словно саван, схолодела, как роса.
Душегубкою-змеею развилась ее коса.
«Ой ты, парень синеглазый, не в обиду я скажу,
Я пришла тебе сказаться: за другого выхожу».
Не заутренние звоны, а венчальный переклик,
Скачет свадьба на телегах, верховые прячут лик.
Не кукушки загрустили — плачет Танина родня,
На виске у Тани рана от лихого кистеня.
Алым венчиком кровинки запеклися на челе,
Хороша была Танюша, краше не было в селе.

1911

...և՛ հրեշտակ, և՛ դև...

Մահացու եռանկյունի

Սերգեյ Եսենին
Ահա նա ` հիմար երջանկությունը,
Որ այգուն նայող մի ճերմակ տուն է:
Մեղմ վերջալույսը լճակում հիմա
Լողում է կարմիր կարապի նման:
ողջո՜ւյն քեզ ,ողջո՜ւյն ,լռությո՛ւն ոսկե `
Ջրի մեջ ընկած ստվերով կեչու:
Աստղին է ուղղում աղոթքի խոսքեր
Տանիքին թռած ագռավների չուն:
Ինչ-որ տեղ հեռվում ,այգու հետևում,
Ուր արդեն ծաղկած փռնչենի կա ,
Նուրբ երգն է հիմա անվստահ թևում
Սպիտակ հագած նրբին աղջկա:
Վիթխարի կապույտ սքեմի նման
Գիշերվա ցուրտն է փռում արտերն ...
Օ՜, երջանկություն հիմա՛ր ու հիմա՛ր ,
Օ՜,թարմ վարդագույն անբիծ արտերի:
Պարույր Սևակ

    
Ես այսքան հոգնած դեռ չէի եղել:
Այս թաց աշնան մեջ ու մառախուղի
Երազում տեսա ես իմ կյանքը խենթ
Ու տեսա կապույտ երկինքն իմ գյուղի:

Ինձ շատ կանայք են սիրել աշխարհում,
Ես էլ եմ սերս շատերին ցրել,
Եվ դրանից չէ՞ ,որ մթին մի ուժ
Ինձ դառն օղուն է մտերմացրել:

Անվերջանալի հարբած գիշերներ,
Հարբածի մորմոք,տխրություն ու թույն....
Եվ դրանից չէ՞,որ որդերը սև
Աչքերիս կապույտ տերևն են ուտում:

Էլ ցավ չի բերում խարդավանքը ինձ,
Էլ հեշտ հաղթությամբ չեմ ուրախանում,
Իսկ ոսկեդեղձան խոտը մազերիս
Խամրում է արդեն ու գորշ է դառնում:

Դառնում է մոխիր ,ջրի պես հոսում 
Այս աշնանային քամվող մթան հետ...
Անցած տարիներ,ձեզ չեմ ափսոսում 
Եվ չեմ էլ ուզում ,որ դառնաք դուք հետ:

Ինձ զուր տանջելուց հոգնել եմ ես շատ:
Ու դեմքիս ժպիտն այս տառապալի,
Սիրում եմ կրել մարմնիս մեջ ուժատ
Խաղաղությունն ու լույսը մեռյալի:

Եվ հիմա նույնիսկ ծանր չէ այնքան
Որջից որջ այսպես թափառել անվերջ...
Մենք բնությունն ենք մեր հայրենական
Դնում բետոնե զսպաշապիկի մեջ:

Իմ մեջ էլ ահա օրենքով այդ նույն
Հնազանդվում է այս կիրքն,այս վայրին,
Բայց ես իմ խոնարհ ողջույնն եմ հղում
Երբեմնի սիրած իմ դաշտավայրին:

Այն հեռաստանին, ուր թխկենու տակ
Ես խաղ եմ արել հաճույքով վերին,
Ողջույն եմ հղում ձեզ ծիտ ու տատրակ,
Եվ գիշերվամեջ լացող բվերին:

Հայացքս հեռվին՝գոռում եմ անվերջ.
«Սիրելի հավքեր ,հայտնեք բոլորին,
Որ ավարտել եմ ես կռիվ ու վեճ,
Թող թեկուզ հիմա զարկով մահակի 
Մոլեգնած քամին վարսակը թակի»:








ЦВЕТАЕВА М. о  С. Есенине
                
Брат по песенной беде —
Я завидую тебе.
Пусть хоть так она исполнится
— Помереть в отдельной комнате! —
Скольких лет моих? лет ста?
Каждодневная мечта.

* * *

И не жалость: мало жил,
И не горечь: мало дал.
Много жил — кто в наши жил
Дни: всё дал, — кто песню дал.

Жить (конечно не новей
Смерти!) жилам вопреки.
Для чего-нибудь да есть —
Потолочные крюки.

Начало января 1926



             

Сыпь, гармоника,— скука, скука...
 ռուսերեն իմացողների համար...)))) (ավելի «թունդ» բանաստեղծություններ էլ ունի)
  
   Օտարության մեջ է գրել այս բանաստեղծությունը...զզվեցրել են նրան գինետներն ու սկանդալները...Կյանքը նողկալի է ...
 Հոգնած..դառնացած...հիասթափված   Բանաստեղծն  գոռում է իր  հոգեվիճակի մասին...տվյալ պահին տրամադրությունն  ուղղակի ահավոր է...(գուցեև հարբած է « մի քիչ ...»)  ջղայնություն... կոպտություն..դեպրեսիա...կատաղություն...զղջում...
«նվիրել է» Այսեդորա Դունկանին...))

Եսենին և Ա։. Դոնկան

Сыпь, гармоника,— скука, скука...
Гармонист пальцы льет волной.
Пей со мною, паршивая сука,
Пей со мной!
Излюбили тебя, измызгали
Невтерпеж.
Что ж ты смотришь синими брызгами,
Или в морду хошь!?
В огород бы тебя, на чучело,
Пугать ворон!
До печенок меня замучила
Со всех сторон!
Я с тобою из женщин не с первою —
Много вас!
Но с такою, как ты, стервою
Лишь в первый раз!

Сыпь, гармоника, сыпь, моя частая,
Пей, выдра, пей!
Мне бы лучше вон ту, сисястую,—
Она глупей.
И чем дальше, тем звонче,
То здесь, то там...
Я с собой не покончу,
Иди к чертям!

К вашей своре собачьей
Пора б простыть!..
Дорогая, я плачу...

Прости, прости!


***




Пой же, пой. На проклятой гитаре 
Пальцы пляшут твои вполукруг. 
Захлебнуться бы в этом угаре, 
Мой последний, единственный друг. 

Не гляди на ее запястья 
И с плечей ее льющийся шелк. 
Я искал в этой женщине счастья, 
А нечаянно гибель нашел. 

Я не знал, что любовь - зараза, 
Я не знал, что любовь - чума. 
Подошла и прищуренным глазом 
Хулигана свела с ума. 

Пой, мой друг. Навевай мне снова 
Нашу прежнюю буйную рань. 
Пусть целует она другова, 
Молодая, красивая дрянь. 

Ах, постой. Я ее не ругаю. 
Ах, постой. Я ее не кляну. 
Дай тебе про себя я сыграю 
Под басовую эту струну. 

Льется дней моих розовый купол. 
В сердце снов золотых сума. 
Много девушек я перещупал, 
Много женщин в углу прижимал. 

Да! есть горькая правда земли, 
Подсмотрел я ребяческим оком: 
Лижут в очередь кобели 
Истекающую суку соком. 

Так чего ж мне ее ревновать. 
Так чего ж мне болеть такому. 
Наша жизнь - простыня да кровать.
Наша жизнь - поцелуй да в омут. 

Пой же, пой! В роковом размахе 
Этих рук роковая беда. 
Только знаешь, пошли их на хер... 
Не умру я, мой друг, никогда.

ՄԻԱՅՆ ԸՆԿԵՐ 

Իսկ ո՞ վ էր Գալինա Բենիսլավսկայան Եսենինի կյանքում ... Եսենինը նրան անվանում էր .« Իմ  լավագույն Բարեկամ» և գրում էր .«Դուք անչափ թանկ եք ինձ համար »...Նա նրա հետ երբեք չխոսեց սիրո մասին ... Իսկ մի օր պարզապես գրեց նրան .« Գալյա, դուք ինձ մոտ եք  որպես ընկեր ու ես ձեզ ամենևին չեմ սիրել որպես կնոջ»: 
Գալինա  Բենիսլավսկայա...Կին ,որը պարզապես գիտեր սիրել...Ոչ, նա  Եսենինի մուսան չէր ,այլ ՝ պահապան հրեշտակը ...
Գալինան  ինքնասպան եղավ պոետի շիրիմի վրա...Ինքնասպան լինելուց առաջ նա երկտող էր թողել .« Ինձ սպանեցի այստեղ ,չնայած ,գիտեմ ,որ այս ամենից հետո Եսենինին ավելի շատ կքարկոծեն...Բայց ,թե՛ նրա և, թե՛ ինձ համար արդեն  միևնույնն է ...Այս գերզեմանի  մեջ ինձ համար ամենաթանկագինն է...»:

 Գալյան Եսենինին կյանքից առավել էր սիրում ... Նրան թաղեցին պոետի կողքին ...շիրմաքարին  գրված է.« Հավատարիմ Գալյա