Ճիշտը և Սխալը

                                                            Հենրիկ Գալստյանի
«Ճիշտը և Սխալը» գրքից
Բառագործածության ,բառաձևի և կապակցական սխալները հայերենում



Սխալ է                                                                                                     Ճիշտ  է
                                                       


Հոլովառության Սխալներ

Իմ մոտ,իմ վրա, քո հետ,քո համար,                             ինձ մոտ,ինձ վրա,քեզ հետ,քեզ
մեր պես,ձեր պես,ձեր նման
(իմ մոտը,քո վրան..)                                                          համար,մեզ պես,ձեզ նման  


Իրեն հետ,իրեն մոտ,իրեն                                            իր հետ,իր մոտ, իր պես...իր
պես...իրեն շնորհիվ,իրեն ընկերների,                       շնորհիվ,իր ընկերների,իր օգտին,իր       իրեն օգտին,իրեն երեսից...                                                                                        երեսից....



Բացի ընտանիքը                                                      բացի ընտանիքից
առանց հայրենիք                                                      առանց հայրենիքի
բացառությամբ ձեր դասարանից                           բացառությամբ ձեր դասրանի
դեպի նրան                                                                  դեպի նա
ինչո՞ւ համար                                                              ինչո՞ւ, ինչի՞ համար



Աշխատակիցներից մի մասը                               աշխատակիցների մի մասը
զինվորներից մեծ մասը                                         զինվորների մեծ մասը
երեխաներից մեծամասնությունը                        երեխաների մեծամասնությունը
ձեզանից փոքրամասնությունը                            ձեր փոքրամասնությունը
ուսանողներից մի քանիսում                                ուսանողներից մի քանիսի մեջ


Սխալ Հավելադրումներ


Չորսը գիրք,հինգը տետր,վեցը                          չորս գիրք, հինգ տետր վեց
տարի,ութը ամիս,ութը օր ,եր-                          տարի,յոթ ամիս,ութ օր ,երկու
կուս ստանալ,(տասներկուս)                             ստանալ,(տասներկու)


Իմ տունս,քո դիմումդ                                       իմ տունը...տունս,քո դիմումը//դիմումդ
մեզանից յուրաքանչյուրս                                մեզանից յուրաքանչյուրը//յուրաքանչյուրս
ձեզանից ամեն մեկդ                                         ձեզանից ամեն մեկը//ամեն մեկդ



Բազմիցս անգամ                                   բազմիցս,բազում անգամներ
երիցս(եռակի) անգամ                          երիցս,եռակի,երեք անգամ
կրկին(կրկնակի) անգամ                     կրկին ,կրկնակի, երկու անգամ
խստիվ կերպով                                     խստիվ,խստորեն
խստագույնս կերպով                           խստագույնս,ամենախիստ//խստագույն կերպով
հնարավորինս չափով                         հնարավորինս,հնարավորության չափով


Հայերեն լեզու                                       հայերեն//հայոց լեզու
ռուսերեն լեզու                                      ռուսերեն//ռուսաց լեզու
առ այն մասին                                      առ այն//այն մասին
հանուն անկախության համար        հանուն անկախության//անկախության համար
համար առաջին                                   առաջին// համար մեկ
համար 20-րդ                                        20-րդ// համար 20






Համաձայնության Սխալներ



Ամբողջ մարդիկ                                           բոլոր մարդիկ
բոլոր ժողովուրդը                                       ամբողջ ժողովուրդը
այլևայլ հարց,տեսակ-տեսակ ազգ          այլևայլ հարցեր,տեսակ-տեսակ ազգեր
այս կամ այն խնդիրները                           այս կամ այն խնդիրը
տարբեր պատճառով                                  տարբեր պատճառներով
բազմաթիվ անգամ                                     բազմաթիվ անգամներ
ամեն դժվարություններ                           ամեն դժվարություն


Իմ գործերը վատ է:                                 ...վատ են
Վաճառվում է սուրճ և պաղպաղակ :      ....Վաճառվում են  ...
Յուրաքանչյուր ուսուցիչ և աշակերտ
պիտի մտածեն դպրոցի հեղինակության մասին:         ....պիտի մտածի...
Արան կամ Տիգրանը  թող ինձ հետ գան:                         ....գա...
Ես ընկերներիս հետ (ընկերներով) գնացինք ծովափ:      ....գնացի...
Ամբողջ բնակչությունը թափվեցին փողոց:                           ....թափվեց....
Վանականների խումբը աննկատ հեռացան:                         ....հեռացավ...
Ժամի քանի՞սն է. ժամի վեցն է:                                  ...ժամը...  



Նրան: որպես հաղթող,գովում են:                  ....որպես հաղթողի...
Ձեզնից՝ իբրև գրող,սպասելիքներ ունենք:         .....իբրև գրողից...
որպես առաջավորի՝ բանվորը պարգևատրվեց:      ....որպես առաջավոր...
Ինձ՝ իբրև բազմազավակ մայր,ինչ
արտոնություններ են տրվում:                                     ....իբրև մոր....



Սևակը այն բանաստեղծներից է ,որ
 «ուշ-ուշ է գալիս,բայց ոչ ուշացած»:                            ....են գալիս...
Նա մեկն էր նրանցից ,որ երբևէ չընկրկեց
դժվարությունների առաջ:                                              ....չընկրկեցին...
Ցավոք, սա այն ջահելներից է,որ չի լսում ոչ ոքի:        ....չեն լսում...






Փոխադարձորեն Պայմանավորող Շարույթներ



Ոչ միայն նվագում էր, այլ երգում:                  Ոչ միայն....այլև(այլ նաև)      
Նա ոչ միայն խոսքով,այլ գործով էր
պայքարում:                                                                    

Ոչ թե զգուշացրեց,այլև սպառնաց:                ոչ թե.... այլ
Ոչ թե նրան եմ ասում ,այլև քեզ:





Ուզում եմ գնամ տուն:                        ....գնալ...
Փորձի՛ր հասնես   նրան:                     ....հասնել...
Պատրաստվի՛ր ընդունես մեզ:             ...ընդունելու...
Ձգտում էիք իշխեիք բոլորին:                 ...իշխելու...
Զգուշանում են բռնվեն:                              ....բռնվելուց
Ամենքը խորշում էին միմյանց հետ խոսեն:      ...խոսելուց


Զբոսնելուց թևանցուկ էր արել ինձ:                   Զբոսնելիս....
Դահլիճ մտնելուց դա չէի զգացել:                      ...մտնելիս...
Ձեռքերը անընդհատ թափահարում էր խոսելուց:             ...խոսելիս


Սխալ է՝
«Հյուրերին լսելով՝ հոգիս ալեկոծվում է»:
Ճիշտ են՝
ա)  «Հյուրերին լսելով՝ հոգով ալեկոծվում եմ»:
բ) «Երբ լսում եմ հյուրերին, հոգիս ալեկոծվում է»:


      Սխալ է՝
«Գալով հիմնարկ՝ ինձ տեղեկացրին տնօրենի
հիվանդության մասին»:
  ճիշտ են՝:
ա) «Գալով հիմնարկ ՝ես տեղեկացա տնօրենի հիվանդության մասին»:
բ) «Երբ հիմնարկ եկա, ինձ տեղեկացրին տնօրենի հիվանդության մասին»:



Օտարաբանության Հետևանքով Առաջացած սխալներ


Ինչո՞ւմն է կայանում հարցը...                             Հարցը ի՞նչ էր,ո՞րն է հարցը...

Ինչո՞ւմն է բանը...                                                    Ի՞նչ է եղել,ի՞նչ է պատահել,բա՞ն է                                                                                                        պատահել...
Հարցը կայանում է նրանում,որ...                            Հարցը այն է,որ...
Բանը(խնդիր)նրա մեջ է...                                          Խնդիրը սա է... Բանը հետևյալն է...
Անունդ ինչպե՞ս է:                                                    Անունդ ի՞նչ է:
Ինչպե՞ս է վերնագիրը:                                               Ի՞նչ է(ո՞րն է) վերնագիրը:


Նա (բժիշկը,տնօրենը) իր մոտ է:                       ...տեղում է
Ձեր տունը Աբովյան փողոցի վրա է:                ....փողոցում է
Նվագում է ջութակի (դուդուկի, դաշնամուրի)
վրա:                                                                            ....ջութակ,դուդուկ, դաշնամուր
Հագավ գլխարկը(ակնոցը,ձեռնոցները):                Դրեց...


Ժպտում է ակնոցների տակից:                                 ...ակնոցի...
Արձակուրդներս անցան տանը:                                Արձակուրդս...
Ազգային ժողովը դա օրենսդիր մարմին է:              [  դա-ն ավելորդ է   ]
Կուսակցությունները դրանք միայն
ջլատում են մեր ուժերը:                                              [դրանք-ը ավելորդ է]
Լուսինը հանդիսանում է երկրի
բնական արբանյակը:                                                 [ հանդիսանում-ը ավելորդ է]
Սա իրենից ներկայացնում է մի
 վիթխարրի շինություն:                                             [ իրենից ներկայացնում -ը ավելորդ է ]



Սխալ են՝

Նա խնդրում է ,որպեսզի չշարունակեք վեճը:
Ես ուզում եմ ,որպեսզի հանդիպենք:
Մենք պահանջում ենք ,որպեսզի այդ հարցը քնարկվի:
Ինչո՞ւ չառաջարկեցիր,որպեսզի արդար ընտրություններ լինեն:
Բայց հետո պահանջ դրվեց ,որպեսզի հատուկ հանձնաժողով ստեղծվի:

Բոլոր այս կառույցներում որպեսզի-ները ռուսերեն  чтобы -ի ուղիղ պատճենումն են,ուստի պիտի փոխարինվեն որ շաղկապով:




                  
                                                                       

                                        Բառաձևի Սխալներ

                                                                                                                                                                                                                                                     
Ամանչել,կամանց,կանանչ                                              ամաչել,կամաց,կանաչ
ավելնորդ,մանրունք                                                       ավելորդ,մանրուք
արտասունք,կանանցի                                                   արտասուք,կանացի      
բարձրունք                                                                       բարձունք

դարտակ,կարմունջ,բալանի,                                     դատարկ,կամուրջ,բանալի,
ալանի(աղը պակաս)                                                    անալի

առայժմս                                                                           առայժմ
այսինքս//այսինքը,ուրեմս//ուրեմը                              այսինքն,ուրեմն
առնվազը,մանրամասը                                                  առնվազն,մանրամասն    
և այլը,երբեմը                                                                  և այլն,երբեմն
սառ                                                                                   սառը// սառն
դառ                                                                                    դառը// դառն
խառ                                                                                  խառը//խառն
ընդհակառակ                                                                ընդհակառակը
ընդամեն                                                                          ընդամենը


ութանասուն(ութանասունմեկ...)                            ութսուն(ութսունմեկ)  
տաս(10)-տասմեկ...                                                     տասը //տասն-տասնմեկ
տասերորդ,յոթներորդ,                                               տասներորդ,յոթերորդ,                                   ութնամյա,զերո,զերոյական                                     ութամյա,զրո,զրոյական


համբյուր-համբյուրել-համբույրել                          համբույր-համբուրել
ողջյուն-ողջյունել--ողջյունում եմ                              ողջույն-ողջունել-ողջունում եմ
եղբոյր                                                                         եղբոր
թուլատրել-թուլտվություն//                                  թույլատրել-թույլտվություն
թույլատվություն,(ան)թուլատրելի                        անթույլատրելի-թույլտվություն

վիրաբուժ,հոգեբուժ,մանկաբուժ                           վիրաբույժ,հոգեբույժ,մանկաբույժ

ուխտադրույժ                                                              ուխտադրուժ
պայթունալի,պայթունավտանգ                              պայթյունալի,պայթյունավտանգ


Օրեկան,ամսեկան                                                   օրական,ամսական
կաշվեգործ,կաշվեկազմ                                          կաշեգործ,կաշեկազմ
ընտանեական,հարսանեական                            ընտանեկան,հարսանեկան  
վայրկյանական,առօրյական                                  վայրկենական,առօրեական
քրիստոնյական                                                           քրիստոնեական



Սյունակ,աղյուսյակ                                                 սյունակ,աղյուսակ
պայուսյակ                                                                 պայուսակ
ջղայն                                                                           ջղային
գործնեություն                                                           գործունեություն


Դաստիրակ,գնհատել                                              դաստիարակ,գնահատել
նախագա-նսխագա(յ)ի...                                           նախագահ-նսխագահի...
թավագլոր,երկպառակտություն                            թավալգլոր,երկպառակություն
ջրօրհներգ,դյութազուն                                            ջրօրհնեք,դյուցազուն
ասեկոս-ասեկոսներ                                                ասեկոսե-ասեկոսեներ
պատճե-պատճեներ                                                 պատճեն-պատճեններ
ֆիդային-ֆիդայիններ                                             ֆիդայի-ֆիդայիներ
քնքույշ                                                                       քնքուշ



Տարիկետում// տարեկետում                               տարկետում
վարքաբեկել                                                           վարկաբեկել
հոգեբարձու                                                            հոգաբարձու
սննկանալ  ,անվհեր                                               սնանկանալ,անվեհեր
հաշվանդամ,հողարկավորություն                      հաշմանդամ,հուղարկավորություն
դիմություն                                                               (---------)
այլոք                                                                         այլք
որոշներ                                                                   որոշ,(իրեր,մարդիկ),ոմանք,ուրիշներ


      
    էլեկտրոէներգիա                                             էլեկտրաէներգիա
էլեկտրոկայան                                                  էլեկտրակայան                                                     էլեկտրոհամակարգ                                          էներգահամակարգ                                              էներգոտոր                                                         էներգատար                                                                         
                                                                                                       
  Եվրոխորհուրդ                                                    Եվրախորհուրդ
  Եվրոմիություն                                                      Եվրամիություն

              

       Ի շնորհիվ                                                                շնորհիվ

ի օգուտ                                                                    հօգուտ

ի ուրախություն                                                     հուրախություն

ոտնկաց...ոտնկայս                                               հոտնկայս

ի զարմանք,ի հետևանք                                       ի զարմանս,ի  հետևանս

իրավմամբ,մեծամասամբ                                   իրավամբ,մեծ մասամբ

սրբության սրբոց                                                 սրբություն սրբոց

ըստ արժանավույն-արժանավույն                     ըստ արժանվույն

արժանվույն կերպով                                         արժանի կերպով

Իրա-իրան-իրանք-իրանց                         իր-իրեն-իրենք-իրենց

ինձի,քեզի,մեզի,ձեզի                                 ինձ,քեզ,մեզ,ձեզ

քու,տատու,պապու                                    քո,տատի,պապի

Տուժվել-տուժվեցի-տուժվեցինք....           տուժել-տուժեցի-տուժեցինք...

քծնվել,նախանձվել,պարապվել              քծնել,նախնձել,պարապել

նեղսրտվել,տխրվել,վիճվել                       նեղսրտել,տխրել,վիճել...

մուծվել,կրկնվել                                          մուծել,կրկնել

Թռնել-թռնում եմ                                         թռչել-թռչում եմ...

փախնել-փախնում ես                               փախչել-փախչում ես

կպնել-կպնում է...                                       կպչել-կպչում է

կապնվել-կապնվեցի                                 կապվել-կապվեցի

խաբնվել-խաբնվելու ես...                         խաբվել-խաբվելու ես...

նախատեսնել-նախատեսնված               նախատեսել-նախտեսված

Սառչելով-սառչել է...                                  սառելով-սառել է

սառում ենք- կսառեն                               սառչում ենք-կսառչեն

փախչած-փախչիր                                     փախած-փախիր

կպչեք-չի կպչել                                           կպեք-չի կպել

Խոսալ,խոսացի,կխոսանք....                    խոսել,խոսեցի,կխոսենք....

ծիծաղալ-ծիծաղացիր...                             ծիծաղել,ծիծաղեցիր...

խմանք,համաձայնվանք...                       խմեցինք,համաձայնեցինք

դառա,դառար,դառիր...                             դարձա,դարձար,դարձիր...

վախում եմ,մի՛ վախեք,վախեցի             վախենում եմ,մի՛ վախեցեք,վախեցիր...                       

Խոսացնել,քնացնել...                                    խոսեցնել,քնեցնել

խմացնել,վազացնել                                      խմեցնել,վազեցնել...

փրփրացնել,փռփռեցնել                              փրփրեցնել,փռփռացնել

դժվարեցնել,խոնավեցնել...                        դժվարացնել,խոնավացնել...

                 

Խոսեցրեցի,խոսեցրեցիր...                                        խոսեցրի,խոսեցրիր...
հասկացրեցի,ներկայացրեցինք...                            հասկացրի,ներկայցրինք...
հարցրեցի,վերցրեցիք                                             հարցրի,վերցրիիք

խոսի-մի խոսի                                                        խոսի՛ր-մի՛ խոսիր
գրի՛-մի՛ գրի                                                            գրի՛ր-մի՛ գրիր
մի՛ք խոսի,մի՛ք գրի                                              մի՛ խոսեք,մի՛ գրեք
պիտի(պետք է) չխոսեմ                                            չպիտի (չպետք է) խոսեմ


նստած չի,խմող չի                                                նստած չէ,խմող չէ
գիրք չի ,պարտադիր չի                                        գիրք չէ,պարտադիր չէ
ութ չի,սա չի,ուշ չի                                                 ութ չէ,սա չէ,ուշ չէ

                        
Շարունակելի...